159
hamısı, eləcə də maddi və qeyri-maddi varlıqlar bir ata və bir ana mə'buddan, yə'ni
izanaqi və izanamidən doğulmuşlar. Buna görə də bütün varlıqlarda ilahi təbiət
vardır. Belə bir ideologiyanın əməli nəticəsi də bundan ibarətdir ki, hər bir yapon
həm buddist, həm xristian bu gün Yaponiyada mövcud olan 375 firqədən hansı birinə
tabe olsa yenə də bir Şinto hesab olunur.
DİNİ DƏYİŞİKLİKLƏR
6-cı miladi əsrinin əvvəllərində buddizmin mahayana firqəsi Yaponiya ərazisinə
nüfuz etdi. Bu firqə cəhənnəm və cənnətə e'tiqad kimi bə'zi ideoloji əsaslarına malik
olduğuna görə Yaponiya əhalisi arasında sür'ətlə yayıla bildi. Belə bir ideologiya
Şinto ayinində nəzərə çarpmırdı. Qarşılıqlı olaraq mahayana firqəsi
Şintoya məxsus
olan e'tiqadlardan bə'zilərini müəyyən dəyişikliklərlə qəbul etdi. O cümlədən,
ölülərin ruhlarına pərəstişi qeyd etmək olar ki, Şinto ayinində ruhlar insan həyatında
əsas rol oynadığına görə diqqət mərkəzində saxlanıldı. Onu belə izahla qəbul etdilər
ki, bu ruhlar həyatın yeniləşməsindən və ardıcıl doğulmalardan bir əsr əvvəl Kami
surətində qalır və bu müddətdə diri insanların müqəddəratına tə'sir göstərir.
Bu iki ayində digər tədrici dəyişikliklər də baş verdi və nəticədə bu iki firqə bir-
birinə daha da yaxınlaşdı. Hətta Şinto mə'budları səmavi buddaların təcəssümü kimi
də təqdim edildi. Həmçinin Budda ayinində ruhani hesab olunan dəstə mə'nasını
ifadə edən budda-sətvə də tədricən şintoizm ardıcılları arasında yarandı. Halbuki,
qədim şintoizmdə belə bir titul yox idi.
Mühüm mə qam budur ki, Şinto ayini güclü fəlsəfə
və nəzəri əsaslara malik
olmadığından get-gedə mahayana firqəsində yox olmuşdu.
19-cu əsrdə öz hakimiyyətlərinin əsaslarını möhkəmlətmək istəyən Yaponiya
imperatorları mahayana firqəsinin nüfuzuna dözə bilmədilər və bunun əvəzində
Şinto ayinini gücləndirib yaymağa başladılar. Bunun
da əsas səbəbi şintoizm
əqidəsinin ən mühüm prinsipi, yə
'ni imperatopa müqəddəslik
verilməsi və ona pərəstiş edilməsi idi. Bu isə imperatorlar üçün gözəl dəstavüz idi
və onlar buna görə də Şinto ayinini bir daha rəsmi dövlət dini kimi dirçəltdilər.
Nəticədə, mahayana firqəsi sür'ətlə öz nüfuz və qüdrətini itirdi. Əlbəttə, mahayana
firqəsinin e'tiqadi prinsiplərindən bə 'ziləri Şinto ayinində qaldı ki,
onlardan ən
mühümü kimi cənnət və cəhənnəmə e'tiqadı göstərmək olar. Bu e'tiqadın əsasını
insanların xeyir və ya şər əməllərinə görə mükafat və cəzaya layiq görüləcəkləri
təşkil edir. Bununla belə şintoizm öz irqinin üstünlüyünə e 'tiqad bəslədiyinə,
yaponları digər xalqlardan daha kamil hesab etdiyinə və onları
səmavi bir irq
saydığına görə yaponlar üçün Makanoha adlı bir cənnət də nəzərdə tutmuşdur.