O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo‘yilayotgan talablar 
Kichik soha: Dunyoni badiiy tasavvur etish 
Talab: Bola turli xil san’at vositalaridan foydalanib, dunyoni his etish va 
tushunishini namoyish etadi 
3-4 yosh 
4-5 yosh 
5-6 yosh 
6-7 yosh 
KUTILAYOTGAN NATIJALAR 
illyustratsiya, 
o‘yinchoq, xalq 
amaliy san’ati 
asarlarini 
o‘rganishda 
emotsional 
ta’sirlanadi; 
tabiat 
obyektlarida, 
o‘yinchoq, 
bolalarning o‘z 
kiyimlarida 
ranglar jilosini 
anglaydi; 
tanish qo‘shiqlarni 
biladi; 
diqqat bilan 
tovush, ohanglarni 
tinglaydi; 
tasviriy san’at 
elementlaridan 
foydalanadi. 
O‘zbekiston xalq 
amaliy san’ati 
haqida ilk 
tushunchaga ega 
(so‘zana, 
keramika); 
san’atga tegishli 
kasblarning 
ayrimlari haqida 
tushunchaga ega 
(rassom, bastakor, 
aktyor); 
ayrim san’at turlari 
va janrlarini 
farqlaydi (qo‘shiq, 
raqs, musiqa, 
she’riyat, 
topishmoq, rasm, 
haykaltaroshlik) ; 
ayrim arxitektura 
qurilmalari haqida 
tushunchaga ega 
(yashash joyi va 
jamoat joyi) ; 
qo‘shiq va 
navolarda yuqori 
va past tovushlarni 
farqlaydi; 
ayrim musiqiy 
asboblarning 
chalinishini 
musiqiy asarga 
hissiy munosabat 
bildiradi; 
musiqaga monand 
harakatlar o‘ylab 
topishi mumkin; 
badiiy asarlar 
qahramonlari 
rolini o‘ynashi 
mumkin; 
amaliy san’at 
turlari haqida 
birlamchi 
tushunchaga ega; 
shaxsiy loyihalar 
yaratishda 
g‘oyalar bildiradi; 
musiqada 
uslublarni 
farqlaydi; 
kichik ssenariylar 
tuzib, sahna 
ko‘rinishlari 
tashkillashtira 
oladi; 
tabiiy 
materiallardan 
qo‘l ishlari 
yasaydi; 
kiyimlarni 
bezashi, 
guldastalar 
she’rni ifodali o‘qib 
bera oladi; 
tanish asarlarni 
mustaqil so‘zlab beradi, 
ularni sahnalashtirishda 
ishtirok etadi; 
she’riy va nasriy badiiy 
asarlarga munosabat 
bildiradi; 
musiqiy asarning 
harakterini aniqlashga 
qodir; 
bolalar shoiri, 
yozuvchisi va 
bastakorlari hamda 
ularning asarlarini 
biladi; 
tasviriy san’at turlarini 
farqlaydi. 

---

65 
farqlaydi (pianino, 
dutor, doira) ; 
musiqaga monand 
raqsga tushishi 
mumkin. 
tuzishi, sodda 
retsept asosida 
taom tayyorlashi 
mumkin. 
IJODIY RIVOJLANISH 
Kichik soha: Badiiy-ijodiy qobiliyatlar 
Talab: Bola atrofdagi borliqni ijodiy o‘zgartirish malakasiga ega 
3-4 yosh 
4-5 yosh 
5-6 yosh 
6-7 yosh 
KUTILAYOTGAN NATIJALAR 
tasviriy materiallar 
nomini biladi va 
to‘g‘ri qo‘llaydi; 
sodda 
kompozitsiyalar, 
alohida 
buyumlarni 
chizadi; 
tasvirlanayotgan 
predmetlarga mos 
ranglarni tanlaydi 
va bo‘yaydi; 
bolalar musiqiy 
asboblarida(buben, 
nay, ksilofon) 
chalishga taqlid 
qiladi; 
bolalar guruhi 
bilan qo‘shiq 
aytadi; 
raqsga tushadi 
(juftlikda aylanadi, 
oyoqlari bilan 
depsinadi, 
predmetlar bilan 
musiqaga monand 
harakatlanadi) ; 
plastilindan 
berilgan sodda 
shakllarni yasaydi; 
tayyor shakllardan 
tasvirlar yaratadi, 
turli shakldagi 
predmetlar shaklini 
aniq ko‘rsatgan 
xolda qismlarga 
boy tasvirlar 
chizadi; 
sujetli rasm, 
predmet va 
personajlar chizadi; 
shakllarni turli 
texnika asosida 
bo‘yaydi; 
loy, xamir va 
plastilindan 
yasaydi; 
faoliyati boshida 
ko‘z oldiga keltirib 
tasavvur qiladi; 
xorda va yakkaxon 
qo‘shiq aytadi; 
raqs harakatlarini 
hissiyotlarni 
namoyon etish va 
muloqot vositasi 
sifatida qabul 
qiladi; 
musiqiy asboblarda 
chaladi 
(qo‘ng‘iroqcha, 
doira, metallofon, 
uchburchak) ; 
kattalar yordamida 
barmoqlar teatri 
sahna 
murakkab 
predmetlar 
chizadi va ularni 
dekorativ 
naqshlar bilan 
yasatadi 
(choynak, gilam, 
ro‘mol, lagan) ; 
xotira yoki 
tasavvuriga ko‘ra 
sujet yaratadi; 
qog‘ozdan va 
tabiat 
materiallardan 
applikatsiya-
hajmli 
oranjirovkalar 
yaratadi (siluetlar, 
otkritkalar, kitob 
yorliqlari) ; 
muhit yoki 
shaxsiy 
loyihalarini 
yasatadi; 
qog‘oz buklash, 
yirtish, qirqish 
yo‘li bilan 
shakllarni 
harakati va 
proporsiyalarini 
yoritgan holda 
kichik sujetli 
kompozitsiyalar 
yaratadi; 
turli predmetlardan 
kompozitsiyalar 
yaratadi; 
individual va jamoada 
qo‘shiq ayta oladi; 
raqsda harakatlariga 
jilo bergan xolda 
shaxsiy namuna 
yaratishi mumkin; 
musiqiy asboblarda 
yakkaxon yoki 
orkestrda jo‘r bo‘lib 
chalishi mumkin; 
g‘oya yaratadi va tatbiq 
etadi; 
maqsadga erishishda 
o‘rindosh sifatida turli 
predmetlar qo‘llaydi; 
turli spektakllarda rol 
ijro etib ishtirok etadi; 
olamni o‘zgartirishda 
insonning yaratuvchi 
rolini anglaydi; 
buyumlarni ikkilamchi 
qo‘llashda g‘oyalar 
taklif etishi mumkin. 

---

66 
qog‘ozlarni 
yasatadi; 
qumdan turli shakl 
va piramidalar 
quradi. 
ko‘rinishlarida 
ishtirok etadi. 
tengdoshlari bilan 
ijodiy o‘yinlar 
yaratishi mumkin; 
shaxsiy ishlarida 
turli ifoda 
vositalarini 
qo‘llaydi; 
jamoaviy 
loyihalarda 
g‘oyalar taklif 
etadi. 
Nazorat savollari: 
1.Ijodiy tasavvurni rivojlantirish 
2.Dunyoni badiiy ijodiy tasavvur qilish 
3.Ijodiy qobiliyatlarini shakllantirish. 
4.Mavzu yuzasidan ma’lumotlar to‘plash va mashg‘ulot ishlanma tayyorlash. 
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhati 
1.“O‘zbekiston Respublikasining ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar 
rivojlanishiga qo‘yiladigan Davlat talblari”. T.: 2018-yil. 
2.“Ilk qadam” maktabgacha ta’lim muassasasining Davlat o‘quv dasturi”. T.: 
2018.
3. Ilm yo‘li variativ dasturi. Toshkent. 2019-y. 
4. Davlat ta’lim standarti. Toshkent. 2020-yil, 22-dekabr. 
5. Z.K.Alimova. “Maktabgacha pedagogika”. O‘quv qo‘llanma. Toshkent. Ilm 
ziyo-zakovat.-2021. 
 
8-Mavzu: “Ilk qadam” maktabgacha ta’lim tashkilotining Davlat o‘quv 
dasturining mazmun va mohiyati 
Reja: 
1. MTTda davlat o‘quv dasturining maqsadi, vazifalari va tamoyillari 
2. Ota-onalar bilan hamkorlikdagi ishlar 
3. Ota-onalar bilan ishlashning usullari 
O‘zbekiston Respublikasi hukumati ilk va maktabgacha yoshdagi bolalarni 
yaxshi sifatdagi maktabgacha taʼlim bilan qamrab olishni kengaytirish maqsadlarida 
mamlakatda maktabgacha taʼlimni rivojlantirish bo‘yicha besh yillik Davlat 
dasturini va Yo‘l xaritasini ishlab chiqdi. 

---

67 
1. Maktabgacha taʼlimni rivojlantirish bo‘yicha davlat vazifalarini bajarish 
uchun Maktabgacha taʼlim vazirligi tashkil etildi. 
2. Maktabgacha taʼlim O‘zbekiston Respublikasi hukumatiga maktabgacha 
taʼlimni rivojlantirish bo‘yicha saʼy-harakatlariga texnik yordam ko‘rsatadigan 
YUNISEFning asosiy ustuvor vazifalaridan biri bo‘lib sanaladi. Maktabgacha taʼlim 
vazirligi va YUNISEFning 2018-yilga mo‘ljallangan hamkorlikdagi yillik rejasi bir 
nechta chora-tadbirlarni o‘z ichiga oladi. Bu rejaning yutuqlaridan biri bo‘lib 
maktabgacha taʼlim uchun kompetentli yo‘naltirilgan “Ilk qadam” Davlat o‘quv 
dasturining ishlab chiqilishi, shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi hukumati 
tomonidan tasdiqlangan ilk va maktabgacha yoshdagi bolalarni rivojlantirishga 
qo‘yiladigan Davlat talablarining yangilanishi hisoblanadi. Davlatning bu ikki 
hujjati maktabgacha taʼlim sohasidagi boshqaruvchilar, maktabgacha taʼlim 
tizimidagi pedagoglar turli xildagi maktabgacha ta’lim tashkilotlarda taʼlim oluvchi 
har bir bolaning yuqori sifatli taʼlim olishini taʼminlash maqsadlarida yoʼriqnoma 
sifatida foydalanadigan asosiy hujjatlar hisoblanadi. 
Davlat dasturi sifatida Ilk qadam dasturining alohida muhimligi shundan 
iboratki, bunda u oʼz ichiga oʼqitishning pedagogik maqsadlarini oladi, kun 
davomida bolaning taʼlim olishi tuzilmasini taʼminlaydi, shuningdek, pedagoglar 
bola rivojlanishining qaysi eng muhim jihatlariga o‘z diqqatlarini jamlashlari 
lozimligi tushunilishini taʼminlaydi. Davlat dasturi bo‘lish bilan birga Ilk Qadam 
dasturi butun maktabgacha taʼlim tizimini to‘liq qamrab oladigan va uni tartibga 
soladigan “yomg‘irpoʼsh” sifatidagi taraqqiyparvar hujjat bo‘lib sanaladi. Mana shu 
bilan Ilk Qadam dasturi turli xil bolalar guruhlariga har xil provayderlar tomonidan 
taqdim etiladigan maktabgacha taʼlimning bir xil sifatini taʼminlashga 
moʼljallangandir. Dastur pedagoglarga bolalar uchun ragʼbatlantiruvchi oʼqitish 
muhitini qanday qilib yaratish va bunga ota-onalarni ham qay yo‘l bilan jalb qilishni 
tushunish va bilib olishga yordam beradi. Maktabgacha ta’lim tashkilotining