Uo‘K: 821. 21-3 kbk: 82. 3(5Hin) k-19 Kalila va Dimna
Yüklə 1,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Dimnaning hikoyati
Rivoyat qilibdurlarki, bir shaharda tajribali, be- morga to‘g‘ri va foydali maslahat beradigan, aqlli, xizrnafas bir tabib yashar edi. Bu hakim xasta bo‘lib, insonning eng qimmatli ne’mati bo‘lgan ko‘zidan ajralib, ko‘r bo‘lib qoldi. Shundan foy- dalanib, bir hayosiz nodon odam o‘zini tabib qilib ko‘rsatib, nom chiqara boshladi. Ushbu shahar podshohining bir qizi bor edi. Shoh uni o‘z akasining o‘g‘liga uzatgan edi. U homilador bo‘lib, tug‘ish vaqti yaqinlashganda og‘ir kasal bo‘lib qoldi. Shoh tajriba va muolajada shuhrat topgan ko‘r tabibni chaqirtirib keldi. U ayolning kasalini so‘rab-surishtirgach, dardini darhol topdi, unga «zamahron» dorisidan bir mis- qolini toza mushk va dolchinga qo‘shib ichirishni 151 buyurdi. Unga dorini tayyorlashni taklif qilgan- larida, u aytdi: – Mening ko‘zlarim ko‘rmaydi, o‘zlaringiz tayyorlar sizlar. Shu orada nodon «tabib» kelib qolib, gapga aralashdi: – Bu mening ishim, men tayyorlay olaman, – dedi. Shoh uni o‘z yoniga chaqirib, turli giyohlar saqlanadi gan xonaga kirib dorini tayyorlashni buyurdi. U ilmsiz va nodon odam darrov o‘sha xonaga kirib, hech narsa bilmagani holda ishga kirishdi: zahar solingan bir idishni oldi, unga dorilarni aralashtirdi va olib chiqib ayolga berdi. Shohning qizi uni ichishi bilanoq jon berdi. Pod- sho g‘azablanib, o‘sha doridan qolganini nodon hakimga ichirdi, uning butun a’zoyi badani ko‘m- ko‘k bo‘lib, shu joyning o‘zida qotib qol di. Bu masalni shuning uchun keltirdimki, masala- dan xabardor bo‘lmay so‘z aytganning, bilmagan ishga kirishganning ahvoli shunday bo‘ladi. O‘tirganlardan biri dedi: – Jinoyatini avom xalqdan so‘rab-surishtirib o‘tirishga ehtiyoj bo‘lmagan, razilligi va riyokorligi a’yon-u ashrafga oydek ravshan bo‘lgan badbaxt Dimna o‘limga sazovordir. Dimnaning lo‘ttibozligi, qalbining qoraligi, uning yuzidagi alomatlaridan ham ko‘rinib turibdi. Qozi dedi: – Qaysi alomatlardan, ularni aytib ber, xalqqa ham ma’lum bo‘lsin. U shaxs dedi: – Olimlar debdurlarki, kimning qoshlari oralig‘i uzoq bo‘lsa, o‘ng ko‘zi chap ko‘zidan kichikroq 152 bo‘lsa va tez-tez yumib ochsa, burni chap tomon- ga biroz qiyshaygan bo‘lsa va uchida uchta tuk bo‘lsa, o‘zi hamisha yerga qarasa, unday odamga fisq-fasod hamroh, hiyla va makr yo‘ldoshdir. Bu alomatlarning hammasi Dimnada bordir. Dimna dedi: – Ollohning hukmi haqdir, unda sahv-xato bo‘lishi mumkin emas. Agar sen sanab chiqqan alomatlar haqiqatning mezoni, adolatning o‘lcho- vi bo‘lsa va yolg‘iz shularga asoslanib to‘g‘rini yolg‘ondan, haqni nohaqdan ajratish mumkin bo‘lsa, u vaqtda hech bir kimsani hech qanday mas’uliyatga tortib bo‘lmaydi. Na yaxshiligi uchun unga mukofot berib bo‘ladi va na yomonligi uchun jazo. Chunki xudo tomonidan yaratilgan bu xu- susiyatlarni hech kim yo‘q qilish qudratiga ega emasdir... Agar menga tuhmat yuzasidan to‘nkal- gan bu ishni qilgan bo‘lsam (xudo saqlasin), de- mak, meni bunga shu alomatlar majbur etibdi. Bu alomatlarni xudo yaratganligi tufayli men ularni yo‘q qilishga qodir emasman, binobarin, jazoga ham sazovor emasman... Gar shunday ekan, qanday qilib sizlar meni bu alomatlarga asoslanib baloga duchor qila olasizlar? (Sizlar bu bilan xudoni gunohkor hisoblagan bo‘lasizlar-ku!) Sen bu bema’ni so‘zlaring bilan o‘z nodonligingni va omiliging ni hammaga ayon qilding. Sen o‘zing bilmagan ishingga aralashib yuribsan, og‘zingdan chiqqan gapning ma’nosiga tushunmaysan. Dimnaning bu so‘zlaridan keyin hamma og‘ziga tolqon solgandek jim bo‘lib qoldi, hech kim biron narsa deyishga jur’at eta olmadi. Qozining buyrug‘i bilan Dimnani zindonga olib ketdilar. |