SHER VA SHAG‘OL BOBI
Roja dedi:
– Oralarida adovat bo‘lgan raqiblarning bir-biri-
ga ishona olmaganliklari haqidagi hikoyatni eshit-
dim. Endi yana bir hikoyat aytib berginki, unda
shohlar bilan ularning yaqin odamlari orasida
ro‘y bergan hodisalar tasvir etilsin, haq yo nohaq
jazolangandan so‘ng yana ular shoh huzuriga qay-
tib kelsinlar, buning to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri ekanligi
ko‘rsatilsin.
Brahman dedi:
– Shoh afv va marhamat eshigini berkitsa, ozgi-
na gunoh qilib qo‘yganlarni qattiq jazolasa, hech
kim unga ishonmaydi, unga e’tiqod qilmaydi. Nati-
jada mamlakat ishlari xarob bo‘ladi, mulozimlari
afv etilishdan noumid bo‘lib, mamlakat ishlari
orqaga ketadi.
Ulug‘larning eng buyuk xususiyati odamlar-
ni afv etib, gunohlarini kechirishdadir. Lekin
shohlarning lutfi ham behad bo‘lmasligi, zulmi
ham chegaradan oshmasligi lozim. Xizmat – hady-
asiz, xiyonat – jazosiz qolmasligi lozim. Shohlar
shunday ish yuritishlari kerakki, ham do‘st lar
noumid bo‘lmasinlar, ham dushmanlar had lari-
dan oshmasinlar.
Xullas, shohlar gunoh qilib qo‘ygan odamning
sami miyat va sadoqati darajasini, aqli va idro-
kining saviyasini yaxshi o‘rganishlari, bilishlari
kerak. Agar bunday odamlar foyda bera olishlari
mumkin bo‘lsa, ularga ish topshirishlari, ularni
to‘g‘ri yo‘lga solib yuborishga intilish lari lozim.
273
Shohlar bunday odamlarning gunohlarini ke-
chirishlari, barcha huquqlarini qaytarib berish-
lari, ularni qo‘rquv va shubhadan qutultirishlari
va shu ravishda avvalgi vaziyatlarini tiklashlari
kerak. Shoh bilmog‘i kerakki, vazirlar, mulozim-
lar, maslahatchilarsiz mamlakatni boshqarish
mumkin emas. Tabiatan aqlli, bilimli, to‘g‘ri va
xayrixoh bo‘lgan mulozimlardangina yaxshilik
kutish mumkin. Shohlarning ishlari ko‘p, faoliyat
sohalari keng va nihoyasizdir. Shuning uchun
ham ularning ishbilarmon, chigal tugunlarni ye-
cha oladigan, vaziyatni yaxshi tushunib, uzoqni
ko‘radigan, mustaqil tashabbus ko‘rsatadigan,
uddaburon xizmatchilarga ehtiyojlari ko‘pdir.
Shohlar mana shunday odamlarni xizmatga olib
ish topshirishlari kerak.
Ularning butun ishlari shohning nazorati ostida
bo‘lishi kerak. Shoh sodiqlarning xizmatidan ham,
xoinlarning riyokorligidan ham xabardor bo‘lmog‘i
lozim. Sadoqat ko‘rsatganlarga munosib mukofot,
xiyonat qilganlarga muvofiq jazo berish kerak.
Agar shunday qilinmasa, sadoqatlilar tanballa-
shib, ishdan sovub ketadilar, xoinlar hadlaridan
oshib quturadilar, ishlarda sustlik, maishatda
buzg‘unlik ro‘y beradi, natijada davlatlari barbod
bo‘ladi. Bunga misol qilib sher va shag‘ol masalini
keltirish mumkin.
Roja so‘radi:
– U qanday masal?
|