Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət Ġdarəçilik

Mövzu 16.Natiqlik sənəti 
Natiqlik – nitq sahəsində müəyyən peşəkarlıq tələb edən 
sənətdir. Nitqi ədəbi normalara uyğun, düzgün, gözəl(ibarəli) və 
dəqiq olan adamlar natiq adlanırlar. Natiqlik sənəti bir elm kimi 
lap qədimdən formalaşmışdır. Qədim dünyanın, xüsusilə də antik 
dövrün yetişdirdiyi görkəmli natiqlər natiqliyin praktikası ilə 
məşğul olmaqla yanaşı, bütöv bir elmi-nəzəri sistemi hazırlan-
mışdır.Bu işdə Platon(Əflatun), Siseron, və başqaları dövrünün 
ən tanınmış natiqləri sayılırlar. Aristotel(Ərəstun), Demosfen və 
başqaları antik dövrün ən tanınmış natiqləri sayılırlar. 
Azərbaycanda tarix boyu natiqlik olub. Bu sənətintanınan, 
saymaqla adları qurtarmayan məşhur nümayəndələri çoxdur. 
Natiqlik elminə ritorika da deyirlər. Bu sənətin bir neçə 

---

 
184 
sahəsi var. Bədii natiqlik, akademik natiqlik, siyasi natiqlik, 
inzibati- idarə natiqliyi, iĢgüzar natiqlik. Sinifdə, auditoriyada 
müəllimin söhbəti və ya mühazirəsi akademik natiqlik sayılır.
Natiqlik elminin əsas göstəricilərindən biri Jestlərdir. Jest 
nitq zamanı nitqə uyğun edilən əl-qol hərəkətləridir. Jest nitqin 
təsir gücünü, emosionallığınə artırır. Lakin hər bir jest ölçülüb-
biçilməli və ondan yerində istifadə edilməlidir. Hər bir natiqin 
özünəməxsus jest üslubu var.Nitq prosesində mimikadan da 
istifadə olunur. 
Mimika nitq prosesində təəccüb, narazılıq, sevinc və s. emo-
siyaları ifadə edən mənalı üz əzələlərinin hərəkətlərinə deyilir. 
 
Mövzu 17.Nitq etiketləri 
Ünsiyyət zamanı mçüraciət, gəzişmə, ayrılma, təbrikvə sair 
bu kimi formalarına nitq etketləri, və ya nitq yarlıqları deyilir 
Nitq etiketləri xalqın milli mədəniyyətiniə, təfəkkürünə uyğun 
olan və nitq mədəniyyətinin mühüm bir göstəricisi sayılır. Nitq 
etiketlərinin aşağıdakı göstəriciləri var.