Foydali qazilmalar jadvali
Viloyatlar
nomi
Garnit
Marma
r
Ol
tin
Kumu
sh
Ko`m
ir
Oha
kto
sh
Mi
s
Gaz
Nef
t
Gi
ps
Volf
ram
Osh
tu
zi
Toshkent
+
+
+
Qo`ng`ir
ko`mir
+
+
Namangan
+
+
+
+
+
+
+
Andijon
+
+
+
Farg`ona
+
+
+
+
Sirdaryo
Yuzasi tekisliklardan iborat,tog`lar yo`q
Jizzax
+
+
+
+
+
Samarqand
+
+
+
+
+
Qashqadaryo
+
+
+
+
Surxondaryo
+
Tosh
ko`mir
+
+
+
+
Buxoro
+
+
+
+
+
+
+
Navoiy
+
+
+
+
+
+
Xorazm
Tekislik,adir va cho`llardan iborat
Qoraqalpo
g`iston
+
+
+
+
Sulfat
tuzi
ODAM SKLETI
1-bosh suyagi
2-umurtqa pog`onasi
3-ko`krak qafasi
4-tos suyagi
5-qo`l suyaklari
6-oyoq suyaklari
HAZM QILISH A`ZOLARI
1-og`iz va til
2-tomoq
3-qizilo`ngach
4-oshqozon
5-ingichka ichak
6-yo`g`on ichak
ODAMNING ASOSIY ICHKI A`ZOLARI
1-yurak
2-o`pka
3-jigar
4-oshqozon
5-ichaklar
T/r
Sayyora nomi
Quyosh
atrof.qanchada
aylanadi
Harorat
kunduzi va
kechasi
Tabiiy
yo`ldoshi
1
Kichik sayyoralar
Merkuriy
88 sutka
+480, -180
-
2 Venera,Zuhro,Tong y
225 sutka
+470, +20
-
3 Yer
365 ku 6 soat
1 ta Oy
4 Mars Urush xudosi
687 sutka
+17,-100
2 ta
5
Katta sayyoralar
Yupiter
12 yil
-100
79 ta
6
Saturn
30yil
-180
82 ta
7
Uran
84 yil
-210
27 ta
8
Neptun
168 yil
-200
14 ta
T/r Shaharlar
Maydoni
O`rni
Aholisi
O`rni
1
Toshkent shahri
340 kv.km
2 mln.550 000
2
Toshkent viloyati 15 250kv.km
7
2 mln.910 000 5
3
Namangan
7440 kv.km
8
2 mln 795 000 6
4
Andijon
4300 kv.km
11
3 mln 110 000 4
5
Farg`ona
6 760 kv.km
9
3 mln.733 000 2
6
Sirdaryo
4280 kv.km
12
841 000
12
7
Jizzax
21 210 kv.km
4
1 mln.374 000 10
8
Samarqand
16 770 kv.km
6
3 mln.857 kishi 1
9
Qashqadaryo
28 570 kv.km
3
3 mln.261 000 3
10 Surxondaryo
20 100 kv.km
5
2 mln 612 kishi 7
11 Buxoro
40 220 kv.km
2
1 mln.916 000 8
12 Navoiy
111 090 kv.km
1
992 000
11
13 Xorazm
6050 kv.km
10
1 mln.856 000 9
14 Qoraqalpog`iston
Respublikasi
166 590 kv.km
1 mln.889 000
Undosh tovushlar uch tomondan tasnif qilinadi:
I.Hosil bo`lish o`rniga ko`ra:
1.Lab undoshlari
:
b,p,m,f,v
kiradi.Ular ikkiga bo`linadi:
1) lab-lab undoshlari:
m,p,b
2)lab-tish unvdoshlari:
v,f
2.Til undoshlari
.
Til qismlari harakatiga ko`ra til ndoshlari 4 ga
bo`linadi:
1.Til oldi undoshlari:t,d,s,z,ch,j,dj,sh,l,r,n(shercha,jonsiz,tiloldi-
unlilarni tashlang )
2.Til o`rta undoshi:y
3.Til orqa undoshlari:g,k,ng
4.chuqur til orqa tovushlari:q,g`,x
3.Bo`g`iz undoshi:h
II.Hosil bo`lish usuliga ko`ra:
1.Portlovchilar:b,p,d,t,g,k,j,q,m,n,ng (bojamning etigi qopdek)
2.Sirg`aluvchilar: v,f,z,s,y,r,l,sh,g`,x,h,dj (shoh g`oziy xavf solar shu
undoshlarga d qo`shing)
3.Qorishiq:ch
III.Ovoz va shovqinning ishtirokiga ko`ra:1.Jarangli
(dugonalarimg`a
javob yozing)
2.Jarangsiz
( qolgani jarangsiz)
Shuningdek ,ular
tarkibiga
ko`ra
sof va qorishiq
,qorishiq bitta
ch
,qolgani sof,
ovoz va shovqinning
ishtirokiga ko`ra
sonorlar va
shovqinlilar
deb ham tasniflanadi.
Sonor( ovozdor) 5 ta:l,m,n,ng,r ( limon rang,qavs ichidagi
so`zlarni unlilarini tashlang)
Bular ichidan:
l
-yon tovushi,
r
-titroq tovush,
m,n,ng
-burun tovushlari
Matematika 3-sinf mantiqiy masalalari
1.Duradgorda 9 ta yog`och taxta bor edi.U bir nechta taxtaning har birini
5 bo`lakka bo`lib arraladi.Shunda taxtalar soni 33 ta ga yetdi.Duradgor
nechta taxtani bo`laklarga bo`lib arraladi?
6 ta taxtani bo`laklarga bo`lgan 6x5=30 ta 3 ta bo`linmagan taxta bilan
33 ta
2.Shaklda nechat to`g`ri to`rtburchak va kvadrat bor?
Kvadrat- 5 ta
To`g`ri to`rtburchak-4 ta
3.Shunday bir xonali son topingki to`rttasining yig`indisi 1 xonali songa,5
tasining yig`indisi 2 xonali songa teng bo`lsin
2+2+2+2=8 2+2+2+2+2=10
4.Shunday uchta son topingki,ularning yig`indisi ham bir-biriga teng
bo`lsin.Bu qanday uchta son?
Javob: 1) 1+2+3=6 2) 1∙2∙3=6
5.Yig`indisi 18 bo`lgan ikki sonning biri ikkinchisidan 2 marta katta
Birinchi va ikkinchi sonni top?
Javob: 1-son 6 va 2- son 12
6.Bo`rining inidan tulkining iniga 3 ta,tulkining inidan ayiqning iniga 2
ta yo`l bor.Bo`ri mehmonga borish uchun tulki inidan o`tib,ayiqnikiga
necha yo`l orqali bora oladi.
Javob: 2 xil yo`l bilan bora oladi
7.Katakcha o`rniga qaysi raqamni qo`yish mumkin
2∙7=14 6∙7=42 4∙8=32 4∙9=36 7∙6=42 7∙7=49
8.To`rtburchakning ikkita burchagi to`g`ri b o`lsa,bu to`g`ri bo`lsa,bu
to`rtburchak har doim ham to`g`ri to`rtburchak bo`ladimi?
Javob: ha
9.Sonli rebus Olma-? Limon-? Qulupnay-?
L+ L+ L=30 Javob: Limon 10 ,Olma-20,Qulupnay-25
O+Q+Q=70
= = =
30 ? ?
10.Ahmadda 8 ta uch xil rangdagi qalamlar bor.Qizil qalamlar soni
yashil qalamlardan 3 marta ko`p bo`lsa,sariq qalamlar soni qancha?
Javob:Qizil- 3 ta, yashil-1 ta, sariq-4 ta
11.Shunday to`rtta sonni topingki,ulardan birinchisi 4 ga
bo`linganda,ikkinchisi 4 ga ko`paytirilganda ,uchinchisi 4
qo`shilganda,to`rtinchisidan 4 ayirilganda javob 4 bo`lishi kerak.
Javob: 16,1,0,8
12.Qizil,sariq va oq gullar yonma-yon ochilib turibdi.Asalari har bir gulga
faqat bir marta qo`nishi mumkin.U hamma gullarni necha usulda aylanib
chiqa oladi?
Javob: 1) Q,S.O 2) Q,O,S 3) S,O,Q 4) S,Q,O 5) O,S,Q 6) O,Q,S
13.Ikki xonali shunday son topingki,uni 7 ga ko`paytirib, natijadan 1
ayirilganda 90 hosil bo`lsin.
Javob: 13∙7-1=91-1=90
Arifmetik amallar yordamida 4 ta 3 raqamidan 30 sonini hosil qila
olasizmi?6 ta 3 raqamidan 31 sonini-chi?
Javob: 1) 3∙3∙3+3=30 2) 3∙3∙3+3:3+3=31
14.3 ta mushuk 3 ta sichqonni tutishga 3 minut sarflasa,30 ta mushuk
30 sichqonni tutish uchun qancha vaqt sarflaydi?
Javob: 3 minut
15.Kulol 50 daqiqada 2 ta laganga gul rasmini chizdi.U shunday 7 ta
laganga gul chizish uchun necha daqiqa kerak bo`ladi.
Javob:175 daqiqa
16.Feruza texnologiya darsida eni 30 cm,bo`yi 20 cm bo`lgan rangli
qog`ozdan eni 15 cm,bo`yi 10 cm bo`lgan to`g`ri to`rtburchak qirqib
oldi.Rangli qog`ozning qolgan qismi yuzini toping.
Javob: 450 cm
2
17.7 ga qoldiqsiz bo`linadigan sonlar ichidan 2 bo`linganda 1 qoldiq,3 ga
bo`linganda 2 qoldiq,4 ga bo`linganda 3 qoldiq qoladigan sonni top
Javob: 35:2=17 ( 1 q) 35:3=11 (2 q) 35:4=8 ( 3 q)
18.Ikki ustun orasidagi masofa 100 m bo`lsa,1-ustun bilan 11-ustun
orasidagi masofa necha metr?
Javob: 1000 metr
19.Anvarning akasi va singlisi bor.Uchalasining yoshini qo`shib
hisoblaganda 17 yosh,6 yildan keyin ularning yoshini qo`shganga qancha
bo`ladi? Javob: A U S
8 + 6 + 3=17 yosh
14 + 12 + 9=35 yosh
20.Rasmda nechta kesma va nechta burchak boshlang`ich nuqtasi O
bo`lgan nechta nur bor?
Javob:Kesma-AB,BO,OE,OC,AO Nur-2 ta
21.Oilada uchta qiz bor-Oygul,Zebo va Malika.Oygul Malikadan katta
emas,Zebo esa Oyguldan katta emas.Oilada kim kenja?
Malika –katta ,Oygul-o`rtancha,Zebo-kenjasi
22.To`rtburchak shaklidagi yer maydonini o`rash uchun eni 1 metrdan
bo`lgan 12 ta panjara keltirildi.Bu panjaralar yordamida nechta bir xil
to`g`ri to`rtburchak yasash mumkin?Qaysi to`rtburchak maydonining
yuzi eng katta bo`ladi?
Javob:2 ta va 4 ta panjara qo`yilganda yuzi eng katta
23.Aylanaga har birining orasi 5 mm dan qilib 8 ta nuqta qo`yilgan
bo`lsa,birinchi va oxirgi nuqta orasidagi masofani toping
Javob: 35 mm
24.Sonlar o`qida 246 va 256 sonlari orasidagi sonlarni toping
Javob: 9 ta 247,248,249,250,251,252,253,254,255
25.Azizjon pitsani 10 bo`lakka bo`ldi .So`ng bir bo`lagini yana 3 bo`lakka
bo`ldi.Keyin yana ikki katta bo`lakni olib,har birini 3 bo`lakka
bo`ldi.Hammasi bo`lib pitsa necha bo`lakka bo`lindi?
Javob: 16 bo`lakka
26.Uzunligi 78 cm bo`lgan simni 12 cm va 15 cm bo`laklarga shunday
bo`lingki,natijada sim ortib qolmasin.
Javob: 12 cm li dan 4 bo`lak=48 cm, 15 cm lidan 2 bo`lak=30 cm
48+30=78 cm
27.5 ta tovuq 5 kunda 5 tadan .10 ta tovuq 10 kunda nechta tuxum
qo`yadi?
28.Qanday qilib 3 litrli va 5 litrli idishlar yordamida hovuzdan 1 suv olish
mumkin
Javob: 3 litrli idishda suv olib 5 litrli idishga quyamiz,yana bir marta
olamiz 5 litrli idishga quyamiz u to`lgandan so`ng tagida 1 litr qoladi
29.100 kg o`rikdan 80 kg sharbat siqib olindi.700 kg o`rikdan necha kg
sharbat siqib olingan
Javob: 560 kg
30.Devorning bo`yi 180 cm,eni 30 cm bo`lgan qismiga kafel plitalarni
joylashtirish kerak.Plita o`lchamlari: bo`yi 30 cm,eni 20 cm.Necha dona
kafel plita kerak bo`ladi?
Javob: 180x30=5400 cm
2
30x20=600
2
5400:600=9 ta
31.Soat millari bir marta to`liq aylanib chiqish davomida nechta katta
va nechta kichik chiziqchalar ustidan o`tishini sanab chiqing.Katta
chiziqchalar nimani anglatadi? Kichiklari-chi?
Javob:
32.Bo`sh kataklar o`rniga mos raqamlarni qo`ying
+ = 8 999+9=1008
33.”Bolajon” telekanalida namoyish etiladigan ko`rsatuvlar dasturi
orqali orqali har bir ko`rsatuv qncha vaqt davomida uzatilishini toping
Matematikani o`rganamiz-9
30
Multpanorama-9
50
20 minut
Topgan topaloq-11
10
1
20
minut
34.Qushlar oldinda bitta,undan keyin 2 ta ,undan keyin 3 ta,keyin 4
ta,oxirgi qatorda 9 ta bo`lsa galada nechta qush bor?
Javob: 45 ta
35.3 ta sonning yig`indisi 1000 ga teng.Birinchi va ikkinchi sonlar
yig`indisi 650 ga teng.Uchinchi sonni toping
Javob:1000-650=350 soni
36.Rasmda nechta uchburchak,nechta to`rtburchak va beshburchak bor?
Uchburchak- 8 ta
To`rtburchak- 8 ta
Beshburchak-1 ta
37.Rayhon va jambil ekilgan maydon yuzini turli usullarda hisoblang
Rayhon-150 m
2
Jambil-150 m
2
38.Ikkita ko`paytirilayotgan sonlarning birini 30 marta
oshirib,ikkinchisini 10 marta kamaytirsak,ko`paytma qanchaga
o`zgaradi?
Javob:10∙20=200 10∙30=300 20:10=2
39.Eng kamida nechta halqani ochib-yopib,beshta zanjir bo`ladigan
yaxlit bitta zanjir hosil qila olasiz?
Javob: 3 marta ochish va 3 marta yopish orqali
40.Hikoya kitobning 216-sahifasidan boshlanib,274-sahifasida
tugaydi.Hikoya kitobning necha sahifasini egallaydi?
Javob: 29 sahifa,59 bet
41.24 metr arqon uchta joyidan teng qirqilsa,har bir bo`lakning uzunligi
necha metr bo`ladi?
Javob: 6 metrdan bo`ladi
42.Bittadan 1,3 va 5 kg li toshlar bor.Shu toshlardan foydalanib,ikki
pallali tarozida 500 g,2 kg,7 kg guruchni qanday tortish mumkin?
Javob:1) 1 kg guruchni teng ikkiga bo`lsak ,500 gramdan bo`ladi
2) 2kg= 1 kgdan 2 marta tortamiz 3) 7kg=5 kg tosh va 2 kg guruch
43.Yig`indisi 18 bo`lgan ikki sonning biri ikkinchisidan ikki marta
katta.Bu sonlarni toping. Javob: 1 son 6 va 2 son 12
Yig`indisi 25 bo`lgan ikki sonning biri ikkinchisidan to`rt marta kam.Bu
sonlarni toping. Javob: 1-son 5 va 2-son 20
44.Har bir harf o`rniga son yashiringan .Ularni toping
x+x=120 d+d+d=x k-x=d k+d=100
60+60=120 20+20+20=60 80-60=20 80+20=100
45.Shavkat ko`p qavatli uyning birinchi yo`lagi xonadonda
yashaydi.Yo`lakning har bir qavatida 4 tadan xonadon bor.Shavkat 33-
xonadonda yashaydi.Uning xonadoni nechanchi qavatda joylashgan?
Javob: 9-qavatda joylashgan
46.Uchta yog`ochning nechta uchi bor? Besh yarimta yog`ochning-chi?
Javob: 6 ta va 12 ta
47.Ko`p qavatli uyning birinchi qavtaidan to`qqizinchi qavatigacha
bo`lgan masofa uchinchi qavatigacha bo`lgan masofadan necha marya
uzun?
Javob: 4 marta uzun
48.Soat sirtini shunday 6 bo`lakka bo`lingki,har bir bo`lakdagi sonlar
yig`indisi bir xil bo`lsin
Javob: 1) 12+1=13 2) 11+2=13 3) 10+3=13 4) 9+4=13
5) 8+5=13 6) 7+6=13
49.Bir sutka davomida soatning minut mili soat mili bilan necha marta
ustma-ust tushadi? Necha marta o`zaro to`g`ri burchak hosil qiladi?
Javob: 24 marta ustma-ust tushadi,8 marta burchak hosil qiladi
50.Kurant soat bonglari soat necha bo`lsa,shuncha marta bong uradi.Bir
sutkada kurant soati necha marta bong uradi?
Javob:156 marta
51.Bitta cho`pni joyini o`zgartirib ,to`g`ri tenglik hosil qiling 8+1=6
Javob: 6 soni chap tomonidan bir cho`pni olib,yuqori o`ng tomonga
qo`yiladi va 9 soni hosil bo`ladi
52.Uch dugona: Aziza,Laziza va Hafiza bir yilda ,bahor,yoz va kuzda
tug`ilishgan.Aziza Lazizadan katta emas,Hafiza esa Azizadan katta
emas.Qaysi qiz qaysi faslda tug`ilgan?
Javob:Laziza-bahor, Aziza-yoz,Hafiza-kuz
53.Har bir xaltachaga 6 tadan ,har bir qutiga 5 tadan olma
solindi.Hamma olmalar soni 27 ta bo`lsa, nechta xaltacha va nechta
qutiga olma solingan? Hamma olmalar soni 34 ta bo`lsa-chi?
Javob:27 ta olma 2 ta xaltaga, 3 ta qutiga solingan
34 ta olma 4 ta xaltaga,2 ta qutiga solingan
54.Ikkita cho`pni joyini o`zgartirib,to`g`ri tenglik hosil qiling 2-7=2
7 sonidan tepadagi 1 cho`pni olib – ishoraga qo`yib,+ ga
aylantiramiz,Yig`indidagi 2 sonidan chap tarafdagi 1 cho`pni olib, o`ng
tarafga qo`ysak 3 ga aylanadi 2+1=3
55.Yusuf tajriba o`tkazish uchun katta idishdagi suyuqlikni 10 ta idishga
quydi.Bitta idishdagi suyuqlikni yana 10 ta idishga taqsimladi.Son`gra
yana 2 ta idishdagi suyuqlikning har birini 10 tadan idishga
quydi.Natijada nechta idishda suyuqlik mavjud?
Javob: 37 ta idishda
56.Bo`sh kataklarga 3 va 4 sonlarini shunday joylashtiringki,har bir
qator va ustun bo`yicha yig`indi har gal 9 chiqsin
|