Mikrobiologiya (Ma’ruza matnlari)
Mikroorganizmlarning o‘zaro munosabati
Yüklə 258,74 Kb. Pdf görüntüsü
|
| 6.Mikroorganizmlarning o‘zaro munosabati.
Mikroorganizmlar ham xilma xil munosabatda bo‘ladilar. Simbioz munosabati, bunda mikroorganizmlar birbiri bilan hamkorlikda yashab, ikkala mikroorganizm ham normal rivojlanadi. Masalan: sut kislotasi bijgishni qo‘zgatuvchi bakterichlar sui kislotasi ishlab chiqarish bilan turli zamburuglari uchun muhitning rN ni pasaytirib bersa, turish zamburuglari esa shu bakterichlarga zarur vitaminlarni yetkazib beradi. Haqiqiy anaerob bo‘lgan mikoorganizm klostridium, pasteurianum aerob bateriyalar bilan birga yashaydi. U sintezlangan azotli birikmalar bir qismini a’rob bakteriyalarga yetkazib bersa, aerob bakteriyalar muhitdagi kislorodni yanada jadal o‘zlashtirib, klostridiumga anaerob sharoit yaratadi. Mikroorganizmlar bilan o‘simliklar o‘rtasidagi simbioz alohida ahamiyatga egadir. Dukkakli o‘simliklar ildizida tuganak bakteriyalari mavjuddir. Bu bakteriyalar atmosferadan erkin azotni o‘zlashtirib o‘simlikka yetkazib beradi, o‘simlik esa ularga organik modda beradi. Suv o‘ti bilan zamburug birgalikda yashashidan hosil bo‘lgan lishayniklar hayoti ham o‘zaro hamkorlikda, simbiozdan iborat holatdir. Qoramollar ichagida yashovchi ba’zi bakteriyalar kletchatkani parchalab ovqat xazm qilishiga yordam beradi, o‘zi esa shu hayvonda yashaydi. Metabioz. Hayot kechirishi ham simbiozga yaqin, ammo bunda bitta mikroorgaizm ikkinchisi uchun zarur maxsulot tayerlab beradi. Ikkinchisi unga heya narsa bermasligi mumkin. Masalan: ko‘pchilik chirituvchi bakteriyalar murakkab oqsillarni oddiy birikmalargacha parchalaydilar. Hosil bo‘lgan birikmalar hisobiga boshqa mikroorganizmlar hayot faoliyati davom etadi. Antibioz munosabatida mikroorganizmlar bir-biriga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Masalan: sut kislotasi bijgishni amalga oshiruvchi bakteriyalar, boshqa ko‘pgina chirituvchi bakteriyalar uchun zararli bo‘lgan sut kislotasini ishlab chiqaradi va ular hayot faoliyatini bo‘gib qo‘yadi. Ko‘pgina zamburuglar mikroorganizmlarga salbiy ta’sir-etuvchi moddalarni (antibiotiklarni) ishlab chiqaradilar. Pensillin, streptomisin, aureomisin, xloromisin, tetrotsiklin, terramisin va x.z. antibiotiklarni misol qilib olsak bo‘ladi. Yana parazit yashash ham bo‘lib, bunda faqat bitta mikroorganizm boshqa organizm hisobiga yashaydi. Boshqa organizmga foydasi tegmaydi, aksincha zarar keltiradi. Yüklə 258,74 Kb. Dostları ilə paylaş:
|