Scientific progress volume ǀ issue ǀ 2021 issn: 2181-1601 Uzbekistan

SCIENTIFIC PROGRESS
 
VOLUME 2 ǀ ISSUE 2 ǀ 2021 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
  
Page 1096
tomonlama muzokaralar boshlanadi. Ular ikki tomonlama, chunki turli mamlakatlar 
turli xil savdo manfaatlariga ega. Ushbu muzokaralar tarif stavkalari va bozorga 
kirishning o'ziga xos majburiyatlarini hamda tovar va xizmatlar sohasidagi boshqa 
siyosatni o'z ichiga oladi. Yangi a'zoning majburiyatlari, JST ning barcha 
a'zolariga nisbatan kamsitilmaslikning odatiy qoidalariga binoan teng ravishda tatbiq 
etilishi kerak, garchi ular ikki tomonlama muzokara qilinsa ham. Boshqacha qilib 
aytadigan bo'lsak, muzokaralar JSTning boshqa a'zolari yangi a'zoga qo'shilish paytida 
kutishlari mumkin bo'lgan foyda (eksport imkoniyatlari va kafolatlar shaklida) ni 
belgilaydi. (Muzokaralar juda murakkab bo'lishi mumkin. Aytishlaricha, ba'zi hollarda 
muzokaralar deyarli ko'p tomonlama savdo muzokaralarining butun raundiga teng). 
Uchinchidan, ishchi guruh talabnoma beruvchining savdo rejimini o'rganib 
chiqqandan so'ng va bozorga kirish bo'yicha ikki tomonlama parallel muzokaralar 
yakunlangandan so'ng, ishchi guruh qo'shilish shartlarini yakunlaydi. Ular hisobotda, 
a'zolik shartnomasi loyihasida ("qo'shilish protokoli") va bo'lajak a'zoning 
majburiyatlari ro'yxatlarida ("jadvallar") keltirilgan. 
Nihoyat, hisobot, protokol va majburiyatlar ro'yxatidan iborat yakuniy paket 
JST Bosh kengashi yoki Vazirlar konferentsiyasida taqdim etiladi. Agar JST 
a'zolarining uchdan ikki qismining ovozi yoqlab chiqsa, ariza beruvchi protokolni 
imzolashda va tashkilotga qo'shilishda erkindir. Ko'pgina hollarda, mamlakatning o'z 
parlamenti yoki qonun chiqaruvchi organi a'zolikni tugatguncha shartnomani tasdiqlashi 
kerak. 
ASOSIY QISM 
Jahon savdo tashkilotining ishi a'zo hukumatlar vakillari tomonidan olib boriladi, 
ammo uning ildizi sanoat va tijoratning kundalik faoliyatida yotadi. Savdo siyosati va 
muzokaralar bo'yicha pozitsiyalar poytaxtlarda tayyorlanadi, odatda xususiy firmalar, 
biznes tashkilotlari, fermerlar, iste'molchilar va boshqa manfaatdor guruhlarning 
maslahatlari hisobga olinadi. 
Ko'pgina mamlakatlarning Jenevada diplomatik vakolatxonasi bor, ba'zida JSTda 
maxsus elchi rahbarlik qiladi. Missiyalar rasmiylari Jahon savdo tashkilotining shtab-
kvartirasidagi ko'plab kengashlar, qo'mitalar, ishchi partiyalar va muzokaralar guruhlari 
yig'ilishlarida qatnashadilar. Ba'zida ekspertlar to'g'ridan-to'g'ri poytaxtlardan yuborilib, 
aniq savollar bo'yicha o'z hukumatlarining fikrlarini bildirishadi. 
Borgan sari mamlakatlar JSTda guruhlar va ittifoqlar tuzish uchun 
birlashmoqdalar. Ko'pgina hollarda, ular hatto bitta vakili yoki muzokaralar guruhidan 
foydalanib, bir ovozdan gapirishadi. Qishloq xo'jaligi bo'yicha muzokaralarda 20 dan 
ortiq koalitsiya takliflar yubordi yoki umumiy pozitsiya bilan muzokaralar olib bordi, 
ularning aksariyati hanuzgacha faol. Rivojlanayotgan mamlakatlar ishtirokidagi 
koalitsiyalar sonining ko'payishi JSTda savdolashish kuchining keng tarqalishini aks 

---