4-Amaliy mashg’ulot. Modellashtiruvchi dasturlarda pedagogik dasturiy vositalar Ishning maqsadi

---

4-Amaliy mashg’ulot. Modellashtiruvchi dasturlarda pedagogik dasturiy vositalar 
 
Ishning maqsadi: Talabalarga amaliy dasturlarda elektron majmua yaratishni va 
modellashtiruvchi dasturlarda pedagogik dasturiy vositalar yaratishni oo’rgatish.o’rgatish 
Vazifa: Delphi dasturida test yaratish 
 Ish haqida nazariy ma’lumot: 
Modellashtirish - bilish ob’ektlari (fizik hodisa va jarayonlar) ni ularning modellari 
yordamida tadqiq, qilish mavjud predmet va hodisalarning modellarini yasash va o`rganishdir. 
Modellashtirish uslubidan fizika, astronomiya, biologiya, iqtisod fanlarida ob`ektning faqat 
ma’lum xususiyat va munosabatlarini aniqlashda ham foydalaniladi Modellarni tanlash 
vositalariga qarab uni uch guruhga ajratish mumkin. Bular abstrakt, fizik va biologik guruhlar. 
Abstrakt modellar qatoriga. matematik, matematik-mantiqiy va shu kabi modellar kiradi. 
Fizik modellar qatoriga kichiklashtirilgan maketlar, turli asbob va qurilmalar, trenajyorlar va shu 
kabilar kiritiladi. 
Dasturlash – kompyuterlar va boshqa mikroprosersorli elektron mashinalar uchun 
dasturlar tuzish, sinash va oʻzgartirish jarayonidan iborat. Odatda dasturlash yuqori saviyali 
dasturlash tillari (Delphi, Java, C++, Python) vositasida amalga oshiriladi. Bu dasturlash 
tillarining semantikasi odam tiliga yaqinligi tufayli dastur tuzish jarayoni ancha oson kechadi. 
Ma’lumki, kompyuterda biror masalani hal qilish uchun avval uning modeli va algoritmi 
tuziladi, so‘ng mazkur algoritm ma’lum bir qonun-qoidalar asosida kompyuter tushunadigan 
tilda ko‘rsatma va buyruqlar shaklida yoziladi. Hosil bo‘lgan kompyuter tushunadigan tildagi 
matn dastur matni, algoritm esa dastur deb ataladi. 
Kompyuter uchun dastur tuzish jarayoni dasturlash va dastur tuzadigan kishi dasturchi 
deyiladi. Kompyuter tushunadigan til esa dasturlash tili deb ataladi. 
Dasturlash tillarini shartli ravishda quyidagi uch guruhga ajratish mumkin: 

Quyi darajadagi dasturlash tillari; 

O`rta darajadagi dasturlash tillari; 

Yuqori darajadagi dasturlash tillari. 
Delphi (o‘qilishi Delfi) qadimgi dunyoda mashhur bo‘lgan avliyo yashagan ibodatxona 
joylashgan grek shaharchasining nomi bo‘lib, u avliyo kabi bu dasturlash muhiti ham ko‘pchilik 
orasida juda mashhur bo‘lib ketgan. 
Uning qariyib chorak asr mobaynida 25 ta varianti yaratilgan bo‘lib, ular quyidagi uchta 
guruhga ajratiladi: 

Delphi 1 – Delphi 8 (1995-2003 yillar) 

Delphi 2005 – Delphi 2010 (2005-2009 yillar) 

Delphi XE 1 – Delphi XE 10 (2010-2017 yillar) 
Ularning barchasida asosiy (ba’zan yagona) dasturlash tili Object Pascal bo‘lsada, 
ko‘pchiligida C++, Assembler da, oxirgi variantlarida Java da, ba’zi rsiyalarida hatto PHPda ham 
dastur yozish mumkin. Oxirgi versiyalari Windows ilovalari bilan birga Android va IOS 
ilovalarini ham yaratish imkonini beradi. 
Ishni bajarish uchun uslubiy ko’rsatmalar: