Hayot faoliyati xavfsizligi
Tayanch-harakat tizimi haqida umumiy tushuncha
Yüklə 498,49 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Suyak sinishi
| Tayanch-harakat tizimi haqida umumiy tushuncha
Tayanch-harakat tizimi suyak, muskul, pay va bug‘inlardan iborat bo‘lib, ularning barchasi birgalikda bir qancha funksiyalarni bajaradi. Jumladan, - tanaga tayanch bo‘lib xizmat qiladi; - ichki organlarni himoyalaydi; - mineral moddalar saqlanadigan joy bo‘lib xizmat qiladi; - qon to`qimalarni hosil qiladi; - issiqlikni hosil qiladi; - harakatlanishda qatnashadi va boshqalar. Tayanch-harakat apparatining shikastlanishi keng tarqalgan holdir. Ular odatdagi ko‘karishdan tortib, og‘ir azob beruvchi sinish va chiqishgacha bo‘lgan noxush holatlarni o‘z ichiga oladi. Skelet turli shakl va katta-kichiklikdagi 106 ta suyakdan iborat bo‘lib, tana shakllanadigan qovurg‘ani tashkil qiladi. Skelet hayotiy muhim ichki organlar va yumshoq to`qimalarni ehtiyot qiladi. Suyak sinishi - qattiq zarb tegishi, yiqilish, o‘q tegishi va hokazolar natijasida biror suyak butunligining buzilishidir. Bu yerda shikastlangan suyakning ma'lum nuqtasida og‘riq paydo bo‘lib, atrofdagi yumshoq tuqimalarga qon qo‘yuladi va shishadi, shikastlangan qo‘l yoki oyoq shakli va harakatlari o‘zgaradi, ba'zan singan suyak bo‘laklari qisirlaydi. Qovurg‘a sinishining tavsifli belgisi esa chuqur nafas olganda va yo‘talganda og‘riq seziladi Suyak sinishi yopiq va ochiq bo‘ladi. Singan suyakni o‘rniga qo‘yishga urinish, ya'ni suyak yopiq singanda o‘zgargan oyoq yoki qo‘l shaklini to‘g‘rilashga, ochiq singanda chiqib turgan suyakni o‘rniga solib qo‘yishga harakat qilish mutlaqo yaramaydi. Shikastlangan odamni iloji boricha tezroq davolash muassasasiga yetkazib berish zarur. Qanday ko‘rinishdagi suyak sinmasin, birinchi galda uni qimirlamaydigan qilib bog‘lab qo‘yish kerak, chunki uning ozgina surilishi ham qattiq og‘riqqa sabab bo‘lishi, singan suyak bo‘lagi terini teshib chiqishi, qon tomirlarini shikastlab, qon ketishiga olib kelishi mumkin. Suyak singan joyga har qanaqa qattiq narsa (yog‘och, metall, plastmassa) dan darrov taxtakach qo‘yish lozim. Taxtakach singan qo‘l yoki oyoqqa bir necha joydan, yaxshisi bint bilan, bint bo‘lmasa kamar, gazlama va boshqalar bilan bog‘lab qo‘yiladi. Taxtakach singan joyning yuqori va pastidagi ikkita bo‘g‘in ustidan oshib turadigan uzunlikda bo‘lishi lozim. Taxtakach qilishga hech narsa bo‘lmasa, shikastlangan oyoqni sog‘ oyoqqa bog‘lab qo‘yish lozim. Yelka suyagi singanda shikastlangan qo‘lni uzatilgan holicha gavdaga bog‘lab qo‘ysa bo‘ladi . Suyak ochiq singan joyda jarohat ham bo‘lsa, uning atrofidagi teriga yod nastoykasi surtib, jarohatga toza paxta-doka bog‘lamidan qo‘yib bog‘lash lozim. Buning uchun kiyimni yechish kerak bo‘lsa, uni avval sog‘ qo‘l yoki oyoqdan, keyin esa shikastlanganidan yechib olinadi. Shikastlangan odamni suvdan, vayronalar ostidan olib chiqishda umurtqa pog‘onasining shikastlanishidan ehtiyot bo‘lish kerak. Umurtqa pog‘onasi shikastlangan bo‘lsa, shikastlanuvchini qo‘zg‘atmaslik va boshini egmaslik kerak. Doimo nafas olish yo‘llarining o‘tkazuvchanligini tekshirib turish va reanimatsiya tadbirlarini o‘tkazishga tayyor turish kerak . Shikastlanuvchida sinish alomatlarini (a'zolarning deformatsiyasi, ular harakatchanligining keskin chegaralanishi, deformatsiyalangan joyda kasallikning namoyon bo‘lishi, suyak siniqlarining yaraga kirib qolishi) aniqlangan bo‘lsa: - og‘riqni qoldirish; - qo‘l ostidagi materiallardan taxtakachlash tadbirlarini amalga oshirish lozim. |