Choliqushi (roman). Rashod Nuri Guntekin
www.ziyouz.com kutubxonasi
221
di. Komronning u bilan yolg‘iz qolish niyatidagi bahonalarini, turli hiylayu nayranglarini
puchga chiqarib bordi. Boshqalar oldida gaplashish to‘g‘ri kelgan paytlarda esa yuziga
qaramas, ko‘zlarini to‘qnashtirmas edi.
To‘rtinchi kuni kechki payt uydagilarning hammasi mayda bolalarni olib mehmonga
ketishdi. Endi ular xufton namozidagina qaytib kelishlari mumkin edi.
Tashqarida
qattiq shamol esib, to‘zu tuproqni osmonga sovurganiga qaramay, Kom-
ron uydan chiqib aylangani ketdi.
Uzoq tepalarda shamol guvillar, ko‘rinmas yomg‘ir savalayotgandek, daraxtlar silkinib
shovillar, uzoq-uzoqlarga cho‘zilib ketgan yo‘llarda to‘z-tuproq quyunlari quturardi.
Shamol Komronning yuziga changlarni keltirib urar, ko‘zlariga kirar,
u har qadamda
bir to‘xtab, shamolga orqasini o‘girib turishga majbur bo‘lardi. U yaydoq tepa labida
so‘ppayib turgan kattakon qoyani ko‘rdi. Tosh yonida bitgan ingichka, jonsiz bir daraxt
shamolda yalang‘och shoxlari bilan tinmay larzanglardi. Komron yo‘lini o‘sha yoqqa bur-
di. Toshning bir burchiga, shamol panasiga kelib o‘tirdi.
Shuncha guldurosga, to‘s-to‘polonga qaramay, hammayoq unga sahro kabi bo‘m-
bo‘sh ko‘rindi... Komronga tabiat hech mahal
shu bugungiday ruhsiz, uning butun husni-
chiroyi hech vaqt luzumsiz, hayoti bunchalik umidsiz ko‘rinmagan edi!
Birdan yo‘lning uzoq-uzoqlarida, uning dengizdan chiqib kelayotgandek tuyulgan suv-
ga yaqin bir nuqtasida inson qorasi ko‘rindi. U kiyimlarining rangidan xotin kishi edi.
Komron sababini o‘zi ham bilmay, pastga tushib qo‘raga qarab yurib ketdi.
Bir oz bor-
gandan so‘ng Narminning och pushti rangli chorshafini tanidi. Yosh qiz ham uni ko‘rgan
bo‘lsa kerak, uzoqdan shamsiyasini silkita boshladi.
Komron “Nega Narmin boshqalardan ayrildi, nega yolg‘iz kelyapti?” deb hayron bo‘ldi-
yu, qadamini tezlashtirdi.
Yosh qiz shamolga qarshi engashib, bir qo‘li bilan etaklarini, ikkinchi qo‘li bilan esa
chorshafining yirtqich qush qanotlari singari lapanglab, yuqori ko‘tarilgan pelerinasini
ushlab kelardi.
Qiz yuzini ko‘rar ko‘rmas Komronning yuragi
qinidan chiqib ketayozdi; Narminning
chorshafini yopinib, Farida kelardi!
Ikkalasi bir-biriga yaqinlashgan paytda birdan shamol Faridaning qo‘lidagi shamsiyani
uchirib ketdi. Choliqushi voylab shamsiyasini ushlamoqchi bo‘lgan edi, shamol bir qutur-
di-yu, etaklarini ko‘tarib, pelerinasini uchirdi, sochlarini to‘zg‘itib yubordi. Komron vaqti-
da yetib keldi: shamsiyani bir buta tagida ushlab oldi. Ke- yin
Faridaning yoniga chopib
kelib, uni paltosining etagi bilan shamoldan to‘sdi, chorshafini yopinib olishiga yordam
berdi.
— Yaxshiyamki, vaqtida kelib qolding, Komron, — dedi Choliqushi. — Oz bo‘lmasa
shamol meni chinakam choliqushilari singari uchirib ketardi!
Farida yana bir nima demoqchi bo‘ldi-yu, lekin shamol quturib, boshini egishga,
ko‘zlari bilan og‘zini yumishga majbur qildi.
Ular sekin-sekin yurib ketishdi. Komron uni yo‘l bo‘yi paltosining bag‘ri
bilan shamol-
dan to‘sib bordi.
Farida endi so‘zlay oladigan ahvolga kelgan edi. Lekin u, nima uchundir, gapirishdan
ko‘ra ko‘proq kular edi. Baayni kulgi shamoliga yo‘liqqanday o‘zini tutolmay nuqul xaxo-
lardi. Kulgidan bo‘g‘ilib, nafasi tiqilib turib, kulgining sababini anglata boshladi:
— Bilasanmi,
nimaga kulyapman, Komron? Mehmondorchilikda o‘tiruvdik, birdan bo-
zorga borishim zarurligi esimga tushib qoldi. Egnimda yildirim bor edi, bu ahvolda, al-
batta, bozorga borolmasdim. Bechora Narmin bitta yaxshilik qilib yubordi. Bozorga uning
chorshafini yopinib bordim. Betim yopiqlik, bozordan
chiqib kelayotsam, bir ofitser
orqamdan ergashib kelaverdi. Bir mahal yetib kelib: “Narmin xonim, sizmisiz? Naqadar