Microsoft Word choliqushi ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
41
tima bermaganligini sezib turdim. Dengiz labiga yetganimdan so‘ng suvga jahl bilan tosh 
ota boshladim. Ora-sira yerga egilgan bo‘lib orqaga qarardim. Ko‘rgan narsalarim meni 
tinchitadigan emasdi. 
Mujgon meni mahv etishga yaqinlashgan, buning oldini oladigan chora menda yo‘q 
edi.
Oldin kulib gaplashib turishdi. Keyin ikkovi ham jiddiylashdi. Mujgon aytadigan gapini 
topolmayotgandek shamsiyasining uchi bilan yer chizar, bo‘lam bo‘lsa haykal singari 
qimir etmay turardi. Nihoyat, ikkovining ham men tomonga o‘girilib qaraganini va eng 
yomoni shu yoqqa qarab kelayotganlarini ko‘rdim. 
Masala oydin. O‘zimni qirg‘oqning eng tik yeridan jonimning boricha qumloqqa tashla-
dim. O‘sha kun, o‘sha tashlashimda qanday qilib yumalab ketmaganimga, bir yerimni 
emas, bir qancha yerimni chaqa qilib olmaganimga hali-hali hayron bo‘laman. 
Netayin, bu xatarli telbalik ham meni ulardan qutqazib qololmadi. Boshimni o‘girib 
qaradim, ular ham qirg‘oqning boshqa bir yeridan pastga sekin-sekin tushib kelishyapti! 
Qocha boshlaguday bo‘lsam, bu nozik insonlar otga minib quvlaganlarida ham meni 
tutolmasliklari turgan gap. Faqat shunisi borki, mening qochishim ma’nosiz ketmaydi: 
hamma sirga tushunganimni yoki hech bo‘lmaganda, biron narsadan shubhalanganimni 
bildiradi. 
Shuning uchun hech qanday dardim, g‘amim yo‘qday ora-sira dengizga tosh ota-ota 
tez-tez yurib ketdim. Oldindagi burundan o‘tib olsam ulardan salomat qutulib ketardim. 
Lekin omadim kelishmay bugun ertalab dengiz orqaga chekilibdi, qoya chetida qup-
quruq yer ochilib qolibdi. 
Rejam tayyor edi. Qumloqda yana bir oz yurganimdan so‘ng u yerdagi tor 
so‘qmoqdan tirmashib qirg‘oqqa chiqib olaman. Bu so‘qmoq echkilar zo‘rg‘a chiqadigan 
qaltis yo‘l bo‘lganidan, ular meni quvishdan qo‘rqishadi, natijada, izimni yo‘qotishadi. 
Ammo burunning u tarafida men ro‘para kelgan komediya, to‘g‘rirog‘i, fojia bir necha 
minutgacha hamma narsani esimdan chiqarib yubordi. Hali yonimizdan o‘tib ketgan qari 
baliqchi, qo‘lida kurak bilan bir daydi qora itni quvib kelib qoldi. Jonivor akillab o‘zini u 
yon-bu yonga urar, chol yetib kelib kuragi bilan bechoraning to‘g‘ri kelgan joyiga tushi-
rardi. 
Oldin it quturgan bo‘lsa kerak, deb o‘ylab o‘zimni picha yo‘qotib qo‘ydim. Keyin bil-
sam, baliqchining o‘zi battarroq quturibdi: esini yo‘qotib tipirchilaydi, irg‘ishlaydi, baqira-
di. 
Birdan yoniga borishga betlamay qichqirdim: 
— Nima qildi, nimaga urasiz bu bechorani? 
Chol hadeb hansirar edi. Bir zumgina tayoqqa dam berib kurakka tayandi. Yig‘laguday 
tovush bilan: 
— Nima qildi emish, o‘ttiz qurushlik qoramoyni to‘kib yubordi, maraz, — dedi. — Lekin 
uni senga tashlab ketmayman. 
Jahlining sababi ma’lum bo‘ldi. Baliqchining qumloqdagi o‘chog‘ida qaynayotgan bir 
chelak qoramoyni it ag‘darib yuboribdi. Katta gunoh! Lekin bechora itni qayiq eshkagi bi-
lan urib o‘ldirishga arziydigan gunoh emas! 
It bir qoya yorig‘iga, o‘ziga bexatar ko‘ringan joyga kirib oldi. Bir ozdan keyin eshkakli 
dushmanning yangi hujumiga duch kelganda nima qilishini, o‘z oyog‘i bilan kirgan bu 
qopqondan qanday qutulishini o‘ylamay, yalang ulir edi. Holbuki, qumloq bilan to‘ppa-
to‘g‘ri qochib ketsa yoki men tushgan yo‘ldan yuqoriga tirmashib chiqsa, batamom qutu-
lib ketardi. 
Vaqtim bo‘lsa, bechora itni qutqazish uchun biron narsa qilardim. Lekin nachora, 
o‘zimning dardim boshimdan oshib yotibdi. Men ham uning singari quvg‘inga uchragan 

---

Choliqushi (roman). Rashod Nuri Guntekin