O`zbekstan Respublikasi Xaliq bilimlendiriw ministrligi A`jiniyaz atindag`i No`kis ma`mleketlik pedagogikaliq instituti Qaraqalpaq tili ha`m a`debiyati fakul`teti

 
10-tema: Xorezmiy (XIV a`sir) «Muhabbatnama» da`stani (2 saat) 
JOBASI: 
1. «Muhabbatnama» shig`armasinin` do`retiliwi, nusqalari 
2. Da`stannin` da`slepki izertlewshileri 
3. Da`stannin` tiykarg`i ideyaliq bag`dari 
4. . Da`stannin` arab-parsi tillerinde jazilg`an ba`yitleri 
5. Da`stannin` syujeti, lirikaliq qaharmani haqqinda
Tayanish so`zleri 
«Muhabbatnama» ashiqliq da`stan, da`stannin` Altin Orda hu`kimdarlarinin` birine arnaliwi, 
go`zzalliq, batirliq h.t.b. sa`wleleniwi 
10.1.«Muhabbatnama» shig`armasinin` do`retiliwi, nusqalari 
Altin Orda da`wirinin` en` ko`zge ko`ringen so`z sheberlerinin` biri Xorezmiy XIV a`sirdin` 
orta gezlerinde jasag`an bolip, onin` bizge «Muhabbatnama» da`stani miyras bolip qalg`an. 
Shayirdin` qay jerde tuwilg`ani bizge ma`lim emes. Onin` o`z atin Xorezmiy dep atawina 
qarag`anda Xorezmlik boliwi kerek. Biraq ta onin` jazg`an shig`armalarina qarag`anda o`zinin` 

---

- 49 - 
Sirda`r`yanin` to`mengi ag`iminda jasag`anlig`i ma`lim boladi. Sebebi, ol Altin Orda xani 
Ja`nibektin` tusinda o`mir su`rgen bolip, o`zinin` belgili shig`armasi «Muhabbatnamani» sol Sir 
boyindag`i Qon`irat ulisinin` a`miri Muxammed Xojabekke bag`ishlaydi. Da`stan 1353-jili jazilg`an 
bolip, onin` eski nusqasi ha`zir Londonda Britaniya muzeyinde saqlanadi. Qoljazba bunnan keyin 
de 1432-jili uyg`ir ha`ribi menen ko`shirilgen. Al arab ha`ribi menen jazilg`an varianti 1509-jili 
ja`ne qaytadan ko`shirilgenligi ma`lim boldi.
 
10.2. Da`stannin` da`slepki izertlewshileri
«Muhabbatnama»ni da`slep izertlewshiler A.N.Samaylovich, A.M.Sherbak A`mir Nadjib 
ha`m N.Mallaevlar bolsa, son`inan S.Qasimov, B.Valixojaev ha`m Alma Qirawbaevalardin` jumis 
alip barg`anlig`i ma`lim.
Da`stan 473 ba`yitten ibarat bolip, bulardan 156 ba`yit parsi tilinde jazilg`an. Sog`an qarap 
otirip, avtor arab ha`m parsi tillerin de jetik bilgen-degen sheshimge kelemiz. Bulardan 317 ba`yit 
shog`ajay tilinde jazilg`an bolip, tu`rki tilinin` og`uz-qipshaq dialektlerine sa`ykes keledi.