5
Korxonani sotib olishda aktivlarning
haqiqiy bahosi va sotib olish bahosi
o’rtasidagi farq sifatida vujudga
kеladigan gudvill (firma bahosi)ni aks
ettirish
0480
8330
6
Gudvill (firma bahosi) summasini qar
oy foydali xizmat muddati davomida
hisobdan chiqarilishi.
Xarajatlarn
i hisobga
oluchi
schyotlar
0480
7
Nomoddiy aktivlarning boshlang’ich
qiymati bo’yicha sotilishi, hisobdan
chiqarilishi, xarid qilingan qimmatli
qog’ozlar haqining to’lovi uchun
bеrilishi, Boshqa korxonalarning ustav
kapitaliga ulush
sifatida, shuningdеk,
tеkinga bеrilganda va Boshqalar
natijasida chiqib kеtishi
9220
0410-
0490
5.13. Nomoddiy aktivlarga amortizasiya hisoblashning
tartibi va usullari.
Ishlatish paytida nomoddiy aktivlar asta-sekin eskiradi, o’zining foydali
xususiyatlarini yo’qotadi va eskirish summasining jamg’arma hisobi uchun
0500- «
Nomoddiy aktivlarning
amortizatsiyasini hisobga
oluvchi schyotlar» turkumi qo’llaniladi. Ushbu schyotlar turkumida
quyidagi schyotlar ochilgan:
0510- "Patent, lisenziya va nou-xauning eskirishi"
0520- "Savdo
markalari, tovar belgilari va sanoat namunalarining
eskirishi"
0530- "Dasturiy ta’minotning eskirishi"
0540- "Gudvillning eskirishi"
0550- "Tashkiliy xarajatlarning eskirishi"
0560- "Franshizalarning eskirishi"
0570- "Mualliflik huquqlarining eskirishi"
0580- "Erdan va tabiiy resurslardan
foydalanish huquqlarining
eskirishi"
0590- "Boshqa nomoddiy aktivlarning eskirishi"
"Nomoddiy aktivlar" nomli 7-son BXMSga asosan nomoddiy aktivlarga
oid eskirish miqdori ularning amortizasiyalanadigan qiymati va foydali
254
xizmat muddatidan kelib chiqqan holda belgilangan me’yorlar asosida xar
oyda hisoblab chiqiladi. Foydali xizmat
muddatini aniqlash imkoni
bo’lmagan nomoddiy aktivlar bo’yicha eskirish 5 yil muddat (sub’ekt
faoliyatidan ortiqcha muddatda bo’lmagan holda) hisobida belgilangan.
Nomoddiy aktivlarga amortizasiyani quyidagi usullar bo’yicha hisoblash
mumkin:
to’g’ri chiziqli yoki teng ravishda;
ishlab chiqarish birliklarining miqdori asosida;
kamayib boruvchi qoldiq usulida.
Har bir hisobot davrining oxirida nomoddiy aktivlarning foydali xizmat
davrini qayta ko’rib chiqish zarur. Agarda bashorat (prognoz) dastlabki
baholashdan farq qilsa joriy va kelgusi davrlar
uchun hisoblanadigan
amortizasiya summasini oshirish yoki kamaytirish zarur. Bu schyotlar
tartibga solib turuvchi schyotlar deb hisoblanadi, uning kreditida ishlatish
davrida xarajatlarning badal summasi aks etadi, debeti bo’yicha esa chiqib
ketgan aktivlarning eskirish summasi aks etadi. Ushbu eskirish summasi
ob’ektlarning xarajatlariga qo’shilgan bo’ladi: 2010-"Asosiy
ishlab
chiqarish", 2310-"Yordamchi ishlab chiqarish", 2500-"Umum ishlab
chiqarish xarajatlari", 9410, 9420, 9430-"Davr sarflari" va "Xizmat
qiluvchi xo’jaliklar", 3100-"Кelgusi davr xarajatlari"
va boshqa
schyotlarning debetida qayd qilinadi.
Dostları ilə paylaş: