O bobojonov k. Jumaniyozov


 TMZni hisobga olishning davriy va uzluksiz tizimlari



Yüklə 1,89 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə49/214
tarix30.01.2023
ölçüsü1,89 Mb.
#122739
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   214
59.MOLIYAVIY HISOB Ukuv kullanma

3.3. TMZni hisobga olishning davriy va uzluksiz tizimlari.
TMZni davriy hisobga olish.
92


Davriy hisobga olish tizimini qo’llashda yil davomida TMZning har 
birining batafsil hisobi yuritilmaydi. Tovar-moddiy Rеzеrvlarning haqiqiy 
mavjudligi mavjud Rеzеrvlarning inventarizasiya natijalari bo’yicha 
aniqlanadi. Sotilgan TMZning tannarxini inventarizasiya 
yakunlanmaguncha aniqlab bo’lmaydi, chunki sotilgan TMZ tannarxini 
hisoblash quyidagi formula bilan topiladi:
M
s
+M

=
M
t
-M
s1 
=
M
r
, bunda
M
s
- hisobot davri boshiga bo’lgan TMZ qoldig’i
M
k
- kelib tushgan TMZ
M
t
- sotishga tayyor TMZ tannarxi
M
s1
- hisobot davri oxiriga bo’lgan TMZ qoldig’i
M
r
- sotilgan TMZ tannarxi
Davriy hisobga olish tizimini qo’llaganda, tovar-moddiy Rеzеrvlarning 
balans schyotlaridagi qoldig’i inventarizasiya yakunlanmaguncha 
boshlang’ich darajada qoladi. TMZning butun harakati xarajatlarning 
vaqtinchalik schyotlarida aks ettiriladi, masalan. materiallarning xaridi 
«Tovar moddiy Rеzеrvlari» balans schyotida emas, balki 1510- 
«Materiallarni tayyorlash va xarid qilish» schyotining debetida aks 
ettiriladi. hisobot davrining oxirida TMZ qoldiqlarining inventarizasiyasi 
natijalari bo’yicha TMZni hisobga olish balans schyotlarining debetlanishi 
yoki kreditlanishi, «Tovar-moddiy Rеzеrvlar bo’yicha tuzatishlar» yoki 
«Materiallarni xarid qilish bo’yicha xarajatlar» schyotlari bilan 
korrespondentlikda tuzatuvchi yozuvlar amalga oshiriladi.
Butun hisobot davri davomida sotilgan TMZning tannarxi «Tovar-
moddiy Rеzеrvlar bo’yicha tuzatishlar» schyotining qoldig’iga tuzatilgan, 
«Materiallarni tayyorlash va xarid qilish» schyotining debeti bo’yicha 
yig’ilib boriladi.
TMZni uzluksiz hisobga olish tizimini qo’llaganda TMZning balans 
schyotlarida tovar-moddiy Rеzеrvlarning kelib tushishi va chiqib ketishi 
batafsil aks ettiriladi. TMZni davriy hisobga olishda qo’llaniladigan 
xarajatlarning vaqtinchalik schyotlari bu holda qo’llanilmaydi. Natijada 
butun hisobot davri davomida TMZning ma’lum turlarining mavjudligi va 
sotilgan Rеzеrvlarning tannarxi ma’lum bo’ladi.
Sotilgan TMZning tannarxi sotilish bo’yicha «Sotilgan mahsulot 
(tovar)ning tannarxi» schyotida aks ettiriladi.
Buxgalteriya hisobida uzluksiz va davriy tizimlarning asosiy farqi 
shuki, uzluksiz hisob tizimiga muvofiq «Tovarlar» schyotida doimo yangi 
xaridlar, sotuvlar va tovarlar bilan bog’liq bo’lgan boshqa muomalalar aks 
ettiriladi. Rеzеrvlarning davriy hisob tizimi yuritilganda ushbu schyot 
93


bo’yicha ma’lumotlar hisobot davrining oxirida mavjud tovar-moddiy 
Rеzеrvlarining inventarizasiyasi o’tkazilmaguncha, boshlang’ich holida 
qoladi. Natijada davriy hisob tizimi sharoitida ishlatiladigan «Tovarlarning 
xaridi», «Sotib olingan tovarlarning qaytarib berilishi va narxining 
pasaytirilishi», «Xaridorlardan chegirmalar» va «Tovarlarni sotib olish 
bo’yicha transport xarajatlari» kabi schyotlar Rеzеrvlarni uzluksiz hisobga 
olish tizimi sharoitida ishlatilmaydi.
Ushbu farqlarni namoyon qilish uchun kanselyariya tovarlarining 
ulgurji savdosi bo’yicha muomalalarni ikki xil tizimda hisobga olishni 
ko’rsatamiz.
1.
Umumiy qiymati 1200000 so’m bo’lgan 100 birlik TMZ olindi, 2/10, 
n/30 shartlarida, FOB-yo’nalish stansiyasi. Netto- xaridlar bo’yicha hisob 
usuli qo’llaniladi.

Yüklə 1,89 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   214




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin