Shaxs va jamiyat
Yüklə 1,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Rossiya imperiyasi
mustamlakachiligining aksilsivilizatsiyaviy oqibatlari vi bob. Jamiyat va sivilizatsiya www.ziyouz.com kutubxonasi 144 imperiyasi tomonidan bosib olinishining sivilizatsiyaviy oqibatlari turkiy xalqlardan buning muqobilini qaytarib olishi ham ushbu mustamlakachilikdan kutilgan edi. shu sababdan ham bosqinchilik g‘oyat shafqatsiz kechdi. Rossiya mustamlakachilari turkistonning bosib olingan hudud- larida hayotning hamma sohalarini o‘z davlati, millati xohishiga ko‘ra o‘zgartirish harakatini boshlab yubordilar. bosh gubernatorlik tuzildi, uning boshlig‘i podsho noibi, qo‘shinlar qo‘mondoni, kazaklar atamani, bosh mirshab, bosh prokuror, vassallar hisoblangan buxoro va xivaning nazoratchisi edi. ko‘rinib turibdiki, xix asrning ikkinchi yarmida boshqaruvning bu tarzi shu davrdagi yevropa sivilizatsiyasida erishilgan maqomga mutlaqo mos kelmagan va sof rus mustamlakachiligi edi. shahar va qishloqlarni boshqarish ham mustamlakachilik maqsadlariga bo‘ysundirilib, ko‘chirib keltirilgan rus aholi manfaat- lariga xizmat qilgan. O‘lka darvozasi lang ochiq – unga Rossiyadan istagan toifadagi aholi kelib mahalliy xalq hisobidan juda ko‘p narsalarga erisha boshlaganlar. bularni hatto Rossiyaning o‘zida kinoyali tarzda «janob toshkentliklar» deb atashgan. iqtisodiy jihatdan rus mustamlakachiligi shunda ko‘rinadiki, ulkan boyliklarni talash maqsadida soliq siyosatidan tortib temiryo‘llar qurilishigacha barcha vositalar ishga solindi. metropoliya (markaz) turkistonga sanoat mahsulotlarini sotish bozori sifatida ham qaragan. sotilgan mahsulotlar puliga ipak, paxta, teri, quruq mevalar xarid qilinib, markaziy shaharlarga jo‘natilib turilgan. mustamlakachilar mavjud bo‘lgan maktablar va madrasalar tarmoqlari xavfli hisoblanib, ruslashtirishni ayni shu sohadan – rus- tuzem maktablari qurishdan boshlashga qaror qilindi. tub aholi ma’naviy-ruhiy kechinmalariga zarur ta’sir ko‘rsatadigan musulmon muassasalari – madrasalar, diniy boshqaruv idoralari, oila va nikoh tizimi ishlariga faol aralashuv boshlandi. ayni vaqtda, mustamlakachilar mahalliy doiralarning ma’lum qismidan boshqaruvning quyi bo‘g‘inlarida foydalanishni lozim topdi. xo‘sh, ajdodlari jahoniy sivilizatsiyalar yaratgan mahalliy xalq bularga javoban qanday yo‘l tutdi? mehnatkash xalq ko‘pincha Yüklə 1,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|