Shaxs va jamiyat

Ma’naviyat sofligini 
asrash
 To‘rtinchi bo‘lim. hozirgi dunyo
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

193
Rivojlanayotgan mamlakatlarda iqtisodiy 
qoloqlik bilan bog‘liq aholi o‘sishi (milod 
boshlarida 230 mln., 1830-yilda 1 mlrd., 1910-yilda 2, 1960-yillar 
boshida 3, 1975-yilda 4, 1985-yilda 5 va hozirgi vaqtda 6 mlrd.dan 
ortiq)dirki, odamlarni tegishli moddiy vositalar bilan ta’minlash, 
zarur ma’lumot darajasi, tibbiy va huquqiy xizmat, tegishli ijtimoiy 
muhofaza, yosh avlod tarbiyasi va hokazolar bilan bog‘liq bo‘lgan 
jiddiy va ko‘lamli vazifalarni kun tartibiga qo‘yadi.
ingliz iqtisodchisi R.T.Maltus bundan 200 yil avval shunday degan 
edi: «Ota-onasi farzandining yashashini ta’minlashi uchun zarur 
kapitalga ega bo‘lmasa, bu farzandning yashashga qanday haqqi bor? 
bunday farzand xayr-ehsonga ko‘z tikishi mumkin».
aholi ko‘payishini boshqarish va tashkil 
etish yo‘lga qo‘yilmagan mamlakat-
lar dagi ochlik, oziq-ovqatlar tarkibida 
oqsillarning kamchilligi ko‘pgina xavfli kasalliklarni keltirib chiqar-
gan.
ma’lumki, yer yuzida global miqyosdagi ochlik mavjudligi 
birinchi marta bmt tomonidan 1950-yilda tan olingan edi. 
ijtimoiy-iqtisodiy shart-sharoitlarga (yetarli miqdordagi mab-
lag‘larning ajratilmasligi, malakali kadrlarning yetishmasligi va h.k.) 
ko‘ra jahon aholisining 40% i vodoprovod suvi, kanalizatsiya va 
sanitariya xizmatidan foydalanmaydi. O‘z-o‘zidan ravshanki, bularning 
hammasi epidemiyalar tarqalishiga olib keladi. Rivojlanayotgan 
mamlakatlarda sil, bezgak kabi kasalliklar keng tarqalgan. hozirgi 
vaqtda bularning yoniga Oits (spid) ham qo‘shilmoqda. 
kasalliklarning global muammo bo‘lib qolganligi yana shunda 
ko‘rinadiki, sanoati yuksak rivojlangan mamlakatlarda yurak-tomir, 
asab-ruhiy, allergik, rak va h.k. xastaliklar ko‘payib bormoqda. 
masalan, bu mamlakatlarda yurak-tomir kasali birinchi o‘rinda, rak – 
ikkinchi o‘rindadir.
inson ishlab chiqarish-xo‘jalik fao-
liyatining sayyoraviy miqyosdaligi tufayli 
eng umumiy tarzda quyidagi ekologik 
o‘zgarishlar sodir bo‘lmoqda: 
sayyoraning genetik boyligini tashkil etgan o‘rmonlar sahni 
har yili 11 million gektarga qisqarib bormoqda; bu o‘rmonlar