Psixologik trening asoslari. N. Ismoilova

«Akvarium» mashqi
Mashq maqsadi: hayotiy jarayonlarda yuz beradigan va agressiyani chaqiruvchi vaziyatlarga 
nisbatan munosabat bildirishning maxsuldor individual uslub va vositalarini izlash. 
Guruh teng ikkiga boiinadi. Ulaming birinchisi aylana markazida joylashadi, ikkinchisi esa 
ulaming atrofida. Xuddi shunday holatda ikkita - ichki va tashqi aylana hosil b - ‘ladi. Aylananing 
ichkarisida joylashgan ishtirokchilar trenerdan munozara uchun ma’lum bir mavzuni oladilar. 
Masalan, pedagogik hayotdan olingan va ishtirokchilar uchun dolzarb boigan mavzular berilishi 
mumkin: «Litsey yoki kollej o'quvchisi darsni buzishga harakat qilyapti», «Auditoriyada tartib 
saqlash qiyin», «Bolalar ketma-ket seminar darsiga tayyorlanmasdan kelishyapti» va hokozo. 
Mavzu «Bu yerda va xozir» printsipi byicha muxokama ilinadi. Bunda fakat aylana ichidan 
ishtirokchilar muxokamada ishtirok ladi. Aylana tashkarisida girgan ishtirokchilaming vazifasi hech 
narsa demay, ikki aylanada tirgan bir kishini kuzatishdan iborat. Ularkuzatish ob’ekti o‘zini qanday 
tutishi, qanday kommunikativ vositalardan foydalanishi, muloqat bo‘yicha shcriklariui qo'llab - 
quvvatlashlari faollgi va sus-ligi, peshqadamlilikka intilishini kuzatib, ta’kidlaydilar. 
Taxminan, 15-20 daqiqadan so‘ng ishtirokchilar o'rinlarini almashtiradilar. Psixolog yangi 
mavzuni tavsiya etishi yoki qiziqarli va mazmunli bahs yuzaga kelgan bo'lsa shu mavzuni davom 

---

103
yettirishi mumkin. 
Umumiy muokamada barcha ishtirokchilar aylana blib tiradi va ishtirokchilar xulk- atvorining 
turli shakllarini taxlil kiladilar, maxsuldor kommunikativ vositalami ajratib krsatadilar. 
Atmosfera mashi 
 Mash maqsadi - kommunikativ vositalarni rivoj-antirish sinfda yemodionat iliqlik va ijobiy 
muitni shakllantirish. Guruh ishgirokchilari o'tirg'ichlarga qulay joylashadi, ко llarini erkin tytadi va 
ko'zlarini berkitadilar. Psixolog sokin va pastro ovozda shunday deydi. «Hozir siz bilan yaqin orada 
bo'lgan yoqimli voqeani eslang». 
Siz nimani his qilyapsiz? O'zingizda bu voqea-hodisadagi xissiyotlaringizni aniqroq namoyon 
qiling: quvonchmi, konikish. 
Hozir o'zingizni ichki quvonch holatingizni saqlashga harakat qiling va men hozir so'zma-so'z 
tasvirlaydigan har bir kartinkani ijobiy hissiyotlar bilan to'ldiring. 
Siz sinfga kirasiz: o'zingizda tetiklik va ishonch hosi! qilasiz. Sinfga kirib, bolalar bilan 
so'rashgach, ularga kulib qarang, ichki shunday holat topingki, bu holag katiqqo'llik va muloyimlik 
o'rtasida bo'lsin. Siz o'zingizning stolingiz yoniga kelasiz, qaysi holatni o'zingizga tuyyapsiz. 
Tasavvur qiling, siz o'zingiz uchun qulay holatgda tirib darsni boshlaysiz. Endi esa o'zingizni 
tasavvuringizda bo'shashib, yuring, ulay yurishning tezligini topishga harakat iling, juda tez va juda 
sekin bo'lmasin. O'zingizda ichki temperamentni topishga harakat qilingki, u sizni sinf oldida mohir 
pedagogligingizni, 
obro'yingizni, 
o'zingizga 
ishonchingizni 
namoyon 
qilsin. 
Qanday 
yurayotganingizni tasavvur iling? Qo'llaringiz orqadami yoki qo llaringizni qovishtirilgan holda 
turibsizmi? O'zingizga shunday qulay joyni tanlangki, bu sizda erkinlik va Ishonch uyg'otsin. 
Yodingizda saqlang, siz taniagan holat sizni harakatlaringizga va muomala usullaringizga 
mos tushadimi hamda o'zingizni yaxshi his kilishingizga va sinfda qulay ijodiy muhitni hosil 
qilishga sharoit yaratadi. 
Bu mashqni bajargandan so‘ng isbtirokchilar bilan psixotexnik tajribalari haqida guruhiy 
bahs-munozara o'tkaziladi, ularning har bin o'ziga qanday qilib xulq- atvoming qulay shaklini 
topganligi haqida suhbatlashish lozim.