Psixologik trening asoslari. N. Ismoilova

13.3. Shaxsni rivojlantiruvchi treninglarning mijozlari 
A.Yassaviyning nuqtai nazari bo‘yicha, inson hayoti nechog'lik o’tkinchi, kulfat va 
mashaqqatlarga to‘la bo’lmasin, u komillikga intilishi shart. Kamolot yo‘liga tushgan insonni 
vijdon ruhiy og’riqlarga giriftor etib, amalga yuzma-yuz qilib qo‘yadi, yurakni qo'rquv va gunoh, 
shubha va ishonch oralab o’tadi. Uygoq vijdon eng oxirgi cliegaragacha odamni yolg‘izlantiradi. 
Shundan boshlab, o‘lim cheklanadi. 
Naqshbandiya tariqati asosida esa har bir insonning halol, pok bo‘Iishi, o'z mehnati bilan 
hayot kechirishi kerakligi, shuningdek, sabr-qanoatli, kamtar bo‘lishi, iymon va e’tiqodini 
mustahkam tutishi, dilida xudoni jo etib, amalda xalq bilan birga ' bo’lish kabi olijanob xislatlami 
tarkib toptirish yotadi. 
Shaxsni barkamollashiruvchi treninglarning ishtirokchilari kimlar bo’ladi? Bu savolga 
quyidagicha javob berish mumkin. Shaxsni barkamollashtiruvchi treninglarga turli xil toifadagi 
kishilar buyurtmachi bolishadi yoki tashrif’l buyurishadi. 
Aleksandr Everettning ta’kidlashicha, “Aql dinamikasi” treninglari o‘z ildizlariga ko‘ra ruhiy 
va shaxsiy barkamollik yo‘nalishidagi g‘oyalarni o‘rganish 1 asosida rivojlangan. 
Shaxsni barkamollashtiruvchi treninglar shaxsdagi faoliyat mahsuli bo’lgan va hayotiy 
tajribalardan kelib chiquvchi ichki chuqur ustanovkalami, dunyoqarashlami va munosabatlami 
o‘zgartirishga yordam beruvchi mashg'ulot hisoblanadi. Bunday trening ishtirokchisi bo‘lgan 
shaxsda kuchli ilhomlantiruvchi va shijoatli ustanovkalar paydo boiadiki, u bular yordamida 
ekstraordinar (o‘zi ham kutmagan, g'ayrioddiy) natijalarga erishadi.
Hayotiy tajribalardan ma’lumki, yashash davomida ko‘p narsaga erishishni istaydigan 
kishilar o'zini shaxs sifatida rivojlantirish uchun vaqt, pul va ma’lum bir kuchlami sarflashga 
qizg’onishmaydi, chunki ular o'zlari sarflagan investitsiyasi (mablag'i ) bir necha barobarga 
ko'paygan holda o’ziga qaytishini tushunadilar.
Aynan shu tipdagi kishilar shaxsni barkamollashtiruvchi treninglarning ishtirokchilari 
bo'lishadi. Bu trening ishtirokchilari bo'lgan kishilar — turli xil mutaxassislar, turli yoshdagilar, 
iqtisodiy jihatdan turli xil darajadagilar bo‘lib, ular о zining turli qirralarini kengaytirishni, hayotiy 
energiya va zaxiralarini oshirishni, liayotini yorqin voqealar bilan bezashni istaganlardir. 
Shaxsni barkamollashtiruvchi treninglarning maqsadi — shaxsni psixologik jihatdan 
barkamollikka erishtirishdir. Boshqacha aytganda, har qanday muammoli vaziyatda shaxsni faqat 
o‘zidan yordam olishga o'rgatishdir. Masalan, talabalar orasidan kimdir o'zini "Talabalikda 
berilayotgan barcha“bilimlami yaxshi egallayapman, men kelajakda yaxshi mutaxassislardan biri 
bo'ia olaman" deb hisoblaydi va bunga ishona”i. Kimdir esa butunlay buning aksi, ya’ni bunday 
gapni aytish uchun o‘ziga ishonmaydi. 
Hayotda o‘ziga ' ishongan odamlar bilan bir qatorda o’ziga unchalik ishonmaydigan, ba’zan 
o’ziga umuman ishonmaydigan kishilar har doim uchrab turadi. Ular kutilmagan noqulay va noxush 
vaziyatlarga tez-tez tushib turadilar, shuningdek, bu vaziyatlarda himoyasizlik hamda yordamga 
muhtojlik holatida bo lishadi. Bunday holatlarda aytish mumkinki, bundaylami, ya’ni bu xil 
"omadsiz" odamlami (buni ulami“g o‘zla”i ko‘p ta’kidlashadi va atrofdagilami ham, o’zini ham 
shunga ishontirishadi) har doim ham atrofidagilar qo’llayvermaydi. Shuning uchun shaxs eng awalo 
o’zidan yordam olishga o’rganishi — har qanday vaziyatda ham muammoni yechishning biror-bir 
yoiini izlashi, topishi va uni amalda qo’llay olishi lozimbo’ladi. 
Shaxsni barkamollashtirishga qaralilgan treninglarning maqsadi hayotda shunaqa holatlarga 
tushib qolgan odamlami o’ziga ishonmaslik holatidan chiqarish va о zidan yordam olishga o’rgatish 
uchun maxsus bilim, ko’nikma va malakalar hosil qilishdan iborat. 
Stenford va Garvard universiteti olimlarining o’tkazgan tadqiqotlar natijalariga ko’ra, shaxsni 

---

84
barkamollashtiruvchi trening ishtirokchilarining 94%i o‘z qarindoshlari va do'stlariga bunday 
treninglarga qatnashishini maslahat beradi, 73% ishtirokchilar treningdan so ng muammoli 
vaziyatlami ha! qilishda qiynalmayotganligini, 78% ishtirokchilar esa o‘ziga baho berish 
darajasining oshganligini, 53% ishtirokchilai treningga qatnashgan kunlarini hayotidagi eng esda 
qolarli kunlar sifatida qayd etadi.