Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Elmi Metodik Şurasının

İnkişaf sahələrinin müstəqilliyi 
AzyaĢlı uĢağın emosional inkiĢafının mühafizə olunması gələcək 
öyrənmə qabiliyyətinin formalaĢması üçün əsas yaradır. Sosial, 
qavrayıĢ, yaxud fiziki baxımdan artım hər hansı təcridolunma Ģəraitində 
baĢ vermir və verə də bilməz. Bütün bu sahələr öz aralarında sıx Ģəkildə 
əlaqədardırlar. AzyaĢlı uĢaq hər hansı mürəkkəb bir iĢi icra etməzdən 
əvvəl Ģübhəsiz ki, anasının sifətindəki ifadəyə diqqət yetirəcək. Anası 
məmnun halda ona baxdıqda, uĢaq öz iĢinə davam edəcək: anası 
narazılıqla baxdıqda, uĢaq dayanacaq. Bu hadisəyə «sosial istinad» 
(Klinnert, 1986) adı verilmiĢdir. On iki ayda müvafiq inkiĢaf yolu keçən 
uĢaqlar qavrayıĢ sosial və emosional inkiĢaf baxımından müəyyən 
irəliləyiĢlər əldə edirlər (Erikson və Pianta 1989).
Oyunun əhəmiyyəti
AzyaĢlı uĢağın həyatında oyun əhəmiyyətli fəaliyyət növüdür. 
«Tədqiqat və nəzəriyyə inkiĢaf etdikcə, bunların vasitəsilə uĢaqların 
oyunları təkcə inkiĢafın normal tərkib hissəsi ki mi deyil, həm də 
inkiĢafın bir aləti kimi nəzərdən keçirilir.» (Qarvud, 1985). Oyun demək 
olar ki, bütün inkiĢaf sahələrini birləĢdirir. Demək olar ki, bütün 
oyunlarda kiçik və böyük əzələlərin inkiĢafı həm verbal, həm də qeyri-
verbal ünsiyyət vərdiĢləri, qavrayıĢ vərdiĢləri, habelə müxtəlif tipli 
sosial ünsiyyət vərdiĢləri nümayiĢ etdirilir. Oyun əvvəllər qazanılmıĢ 

---

146 
bilik və təcrübəni real dünya ilə əlaqələndirir. Oyun eyni zamanda 
uĢaqlara ünsiyyətdə olduqları materialları kəĢf etmək imkanını verir.
Oyun bütün uĢaqlar üçün əhəmiyyətlidir. Daim hərəkətdə 
olduqları üçün uĢaqlar oyun zamanı istər-istəməz onlara gərək olan 
vərdiĢləri inkiĢaf etdirirlər. Ümumiyyətlə, oyun uĢağın inkiĢafını aparan 
yol hesab edilir (Fromberk, 1987). UĢaq oyunun içində olanda, o, 
özünün optimal inkiĢaf səviyyəsi ilə funksional baxımından 
uyğunlaĢdığına inanır (Lqotski, 1967). Qüsurlu uĢaqlar üçün müvafiq 
sinif otaqlarının konkret oyunları gerçəkləĢdirmək üçün nəzərdə tutulan 
vəsaitlərlə təmin edilməsi son dərəcə əhəmiyyətlidir.