Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Elmi Metodik Şurasının

Oxuma və savad vərdişlərinin inkişaf etdirilməsi
 
Danışılan mətn üzrə diqqətin cəmləşərilməsi üçün uşaqlara kömək 
edin.
 UĢaqla fərdi Ģəkildə nağıl oxuyun. Suallar verin, nağılı 
müzakirə edin və bundan sonra uĢaqdan onun fikrincə nəyin baĢ 
verəcəyini soruĢun.

---

173 
 Ġstirahət vaxtı söylənilən nağılın lentə yazılmıĢ variantını 
səsləndirin.
 UĢaqların bu prosesdə iĢtirakını həvəsləndirmək məqsədilə 
kukla və digər vəsaitlərdən istifadə edin.
 Nağıla qulaq asdıqdan sonra uĢaqlardan cavab verilməsi tələb 
olunan standart sual səhifəsini tərtib edin. «Sənin ən çox xoşladığın 
hissə hansıdır? Belə bir sonluğu gözləyirdinmi? – baş verəndə filan 
personaj özünü necə apardı? Nağıl sənə necə təsir etdi? Nəyə görə o 
sənə belə təsir etdi?» UĢaqların mövcud suallara daha yaxĢı cavab 
verməyə hazır olmaları üçün bir neçə baĢqa suallar da verin.
 Gün ərzində müxtəlif vaxtlarda uĢaqlara kitablar, böyük 
hərflərlə çap edilmiĢ Ģerlər, qafiyəli mətnlər verin.
 UĢaqların ən çox xoĢladığı nağılları, Ģerləri və digər hissələri bir 
daha oxuyun. 
 Ən müxtəlif materiallardan istifadə etməklə, suallara cavab 
verilməsinin nəzərdə tutan oyunlar təĢkil edin.
UĢaqlara kitabdakı Ģəkillər üzrə nağılı necə danıĢmağın 
nümunəsini göstərin. 
 müvafiq situasiyalara uyğun gələn Ģəkilləri əldə edin. Əvvəlcə 
üç, yaxud dörd Ģəkildən baĢlayın – məsələn, Ģəhər çağı paltar 
geyinməyin ardıcıllığını göstərən Ģəkilləri (1)yataqdan qalxmaq, (2) 
paltarların seçilməsi, (3) paltarların dəyiĢdirilməsi, (4) tam Ģəkildə 
geyinmək. UĢaqdan ardıcıllığı izah etməyi xahiĢ edin.
 Nağılın verildiyi səhifələrin fotosurətlərini çıxarın və uĢaqdan 
nağılı danıĢmazdan əvvəl verilən Ģəkilləri ardıcıllıqla düzməyi xahiĢ 
edin.
 Nağılın nə ilə qurtaracağını söyləmək üçün imkanlar yaradın. 
«Kim deyər, daha sonra nə baĢ verəcəkdir?» 
 Yeni nağıl düzüb qoĢmaq məqsədilə uĢağa nağılı danıĢağı, 
yaxud bu nağılın fərqli sonluğunu yaratmağı xahiĢ edin.
 Az saylı uĢaq qrupu ilə birlikdə nağıl düzüb qoĢun. «Biri var idi, 
biri yox idi. Bir siçan var idi». Sonra uĢaqlardan biri uyğun gələn 
növbəti cümləni iĢlətməlidir. Nağıl düzüb qoĢmaqla əlaqədar uĢaqlarda 
müstəqillik yaradın.
 UĢaqlar üçün kitabxana mərkəzi seçin və deyin: «Məq sizə filan 
şeyi oxumaq üçün sizi kitabxana mərkəzində gözləyəcəyəm».
 UĢaqlara göstərin ki, siz bunu sadəcə məlumat, yaxud əyləncə 
xatirinə oxuyursunuz.

---

174 
 Müstəqil Ģəkildə kitablara baxmaq üçün uĢaqlara imkan yaradın.
 UĢaqların kitab düzəltmələri üçün materialları təmir edin, və elə 
edin ki, bu sizin göstəriĢinizlə olmasın.
 Kitab tərtib etmək məqsədilə uĢaqları Ģəkil çəkməyə 
həvəsləndirin: sonra onlar sözləri seçməlidirlər.
 Vaxtın, yaxud oxu vaxtının seçilməsində hansı kitabları 
seçmələrinə imkan yaradın.
 UĢaq ədəbi mövzuların seçilməsində çətinlik çəkirsə, siz 
drammatik oyun fəaliyyətində elə iĢtirak etməlisiniz ki, lazım olan 
fəaliyyəti istiqamətləndirə biləsiniz. Suallar verməklə siz, uĢaqdan 
lazımi məlumatı ala bilərsiniz və onu sözügedən fəaliyyətə 
istiqamətləndirə bilərsiniz.
 Yazı və Ģəkil çəkmək üçün ən müxtəlif materialların təmin 
edilməsi vasitəsilə uĢaqları individual olmağa həvəsləndirin.
 
Uşaqlara deyilən və yazılan sözlər arasındakı assosiasiyanın 
tapmaqda kömək edin.
 Sinif yarlıqlarından istifadə edin, yaxud uĢaqla danıĢarkən 
onları göstərin.
 UĢaqların köməyi ilə sözügedən təzə yarlıqlar yaradın.
 UĢaqları onların özlərinə məxsus yarlıqlar düzəltməyə 
həvəsləndirin. 
 UĢaqların adları hər bir yerdə olmalıdır. Adlar qəlyanaltı 
stolunun üzərində, yaxud onlar məktəbə gəldikləri zaman göstərici 
diaqramda yerləĢdirilə bilər. Adlar hər bir kağızın, əl iĢinin üzərində 
yazılmalı və evə göndərilməlidir.
 Nağıl danıĢılması üçün ən müxtəlif imkanlar yaradın. Bu 
prosesə təkan vermək üçün lazım olan materialları təĢkil edin.
 Ġmla demək üçün maqnitafondan istifadə edin.
 UĢaq Ģəkil və sözlərə baxıb, nağıl danıĢdığı zaman bunu 
dinləmə mərkəzində təĢkil edin. Hər bir ailənin dinləmə mərkəzi üçün 
nağıl kasetinə malik olmasını təĢkil edin.
 Ġri hərflərlə çap edilmiĢ kitab və Ģeirləri oxuyarkən əlinizin 
iĢarəsi ilə bir-bir sözləri göstərin.
 UĢaqlara ən müxtəlif materiallardan istifadə etməklə (karandaĢ, 
xətkeĢ və rəng) hərflərin yazılması üçün imkanlar yaradın. 

---

175 
 UĢaq rəsm çəkməyi xoĢlayırsa, ondan görməli olduğu iĢi təsvir 
etməyi xahiĢ edin və sonra uĢağın icazəsi ilə onun seçdiyi sözləri vərəqə 
yazın. UĢağın arxasınca yazılan sözləri oxuyun.
 Sinifdə imla Ģəklində deyilən nağıl, kitab, yaxud Ģerdən 
cümlələri seçib vərəqin üzərində yazın. Hər bir uĢağa bir cümlə verin və 
onlara tapĢırın ki, onun cümləsi oxunanda ayağa qalxsın.
 Cümləni sözlər Ģəklində kəsin və uĢağa cümləni bərpa etmək 
üçün sözləri yenidən düzməyi tapĢırın.