Ergashxodjaeva Sh. Dj., Yusupov M. A., G’oyipnazarov S. B., Sharipov I. B. Marketing asoslari
Yüklə 1,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Sabab-bog’liq marketing. Xozirgi kunda ko’plab kompaniyalar ijtimoiy
ma’suliyatni amalga oshiriib ko’rish va o’zlariga nisbatan ijobiy tasavvurni xosil qilish maqsadida o’zlarini munosib sabablar bilan bog’lashmoqda. Xozirgi kunda, xar bir mahsulot biror bir sababga bog’liqdek ko’rinadi. Misol uchun Toyota yaqinad “yaxshilik uchun 100 moshin” dasturini amalga oshirda, bunda o’zining “Facebook”dagi sahifasi orqali iste’molchilar ovozidan kelib chiqib notijorat tashkilotlariga 100 kun davomida yangi moshina taqdim qildi. “P&G”ning Tide Umidni yuklaydi dasturi tabiiy ofat xududlarida yashovchi oilalarni mobil kir yuvish shaxobchalari bilan ta’minladi, ushbu oilalarga P & G ning kir yuvish moshinalari, kiyim quritish uskunalarini bepul berdi. Bundan tashqari, muxtoj odamlar extimol “P&G”ning Duracell quvvat berish treylerlarini uchratishgan va u yerda bepul batareyalar va chiroqlar olish, shuningdek telefonlar va noutbuklarni zaryadlash imkoniyatiga ega bo’lishgan. Walgreens “Walgreens bilan yuring” dasturiga xomiylik qiladi – oddiy narsalarni xuddi yurgandek qil, maqsadlaringa erish, yoki veb saytimizda boshqa walkers lar postida komment qoldir va sen kuponlar bilan mukofotlanasan yoki Bayer, Vaseline, Degree, Slimfast, Dr. Scholls larning eksklyuziv takliflariga ega bo’lasan va boshqa hamkorlik dasturlari. Ba’zi kompaniyalar butunlay sabab-bog’liq missiya asosida tashkil topgan. “Qadriyatlar asosidagi biznes” yoki “g’amho’r kapitalizm” kontseptsiyasi ostida ularning maqsadi dunyoni yaxshiroq joyga aylantirishga qaratilgan. Misol uchun TOMS Shoes notijorat kompaniya sifatida tashkil etilgan - oyoq kiyimini sotishorqali daromad ko’radi. Lekin kompaniya bir xil darajada nodaromad maqsadni amalga 62 oshiradi - butun dunyo bo’ylab muxtoj bolalarga oyoq kiyimini taqdim etadi. TOMS dan sotib olgan xar bir poyafzalga, kompaniya sizni nomizdan muxtoj bolalarga bir juft oyoq kiyimi beradi. Sabab bilan bog’liq marketing korporativ xayriyaning asosiy shakli bo’lib qoldi. Bu kompaniyalarga “yaxshi bajar va yaxshilik qil” tamoyili orqali ularning masulotlari va xizmatlarini sotib olishni xayriya qilish yoki xayriya tashkilotlariga aloqador bo’lishlik imkoniyatini berdi. TOMS da “yaxshi qilbajar” va “yaxshilik qil” tamoyli yonma-yon amalga oshiriladi. Shuningdek bitta xarid qil-bitta xadya qil kontseptsiyasi juda yaxshi biznes strategiya deydi TOMS asoschisi Bleyk Mycoskie. “Biznes va xayriya hamda ijtimoiy xizmat bir-birini istisno qiluvchi bo’lishi shart emas. Aslida, ular birgalikda kelganda, ular juda kuchli bo’lishlari mumkin.” 35 Ijtimoiy ahamiyatga ega muammolar bir qator qarama-qarshiliklarni vujudga keltirdi. Tanqidchilarning qo’rquvlar ijtimoiy ahamiyatli muammolar marketingi qayta aloqa emas, balki savdo strategiyasi bo’lib – o’z ahamiyatini xaqiqatda sababli foydalanish marketingiga bo’shatibb bergan. Shuning bilan ijtimoiy ahamiyatli muammolar marketingini qo’llaydigan kompaniyalar o’zlarini savdoni rivojlantirish yoki obro’sini oshirish orasidagi tig’ ustida yurgandek sezadilar va natijada foydalanishdagi ayblanishlari mumkin. Misol uchun 2011 yildagi yapon tsunamidan so’ng Microsoft ning Bing qidiruv dasturi Twitter dagi xabarnoma orqali Yaponiyaga moddiy yordam ko’rsatish uchun 1 dollarni exson sifatida so’ragan va bu holat xar bir xabar yuborilganida qaytarilaverganligi odamlarga salbiy ta’sir o’tkazgan. Ushbu holat Twit orqali Bing tomonidan Yaponiyadagi noxushlikdan foydalanib, marketing imkoniyati yaratganligidan Twitter foydalanuvchilarining juda ko’p shikoyatlariga asos bo’lgan. Microsoft zudlik bilan kechirim so’ragan 36 . Binobarin, agarda ushbu marketingdan oqilona foydalanilsa ham kompaniyaga ham muammoning o’ziga ijobiy ta’sir olib keladi. Kompaniya o’z nufuzini oshirishda marketing orqali samarali vositaga ega bo’ladi. Saxovat tashkiloti yoki muammo tezroq atrof e’tiboriga sazovor bo’ladi va sezilarli moliyalanish, qo’llab quvvatlanish manbasiga ega bo’ladi. Ushbu turdagi marketinga AQShda 1990 yilda 120 mln dollar sarflangan bo’lsa 2012 yilga kelib 1.73 mlrd dollar sarflangan 37 . |