Badiiy uslubda fe‟lning barcha nisbat shakllari ishlatiladi. Ammo aniq
nisbatdagi fe‟llar birmuncha faol.
Ilmiy nutqda esa, aksincha, fe‟llar asosan majhul
nisbatda qo‟llaniladi.
Badiiy asar bayonida zamon shakllarining barchasi ishtirok etadi.
Lekin odatda badiiy asarlarda bo‟lib o‟tgan voqyealarning
hikoya qilinishi tufayli
unda fe‟lning o‟tgan zamon shakllari mahsuldor hisoblanadi. Shu bilan birga,
tasvirdagi keng ko‟lamlilik muallif tilida hozirgi va
kelasi zamon shakllarining
ishlatilishini ham taqozo qiladiz12. Kelasi zamon - o‟tgan zamon:
Qish chillasi
avjida. Izg‟irinli yellar esadi. Qo‟l oyoqlariga kishan solingan, kiyimlari yirtiq
mahbuslar Samarqandning Registon maydonida sovuqdan qaltirab shahar
qozisining hukmini tinglaydilar (P.Qodirov).
She‟riy nutqda esa, asosan fe‟lning o‟tgan
va kelasi zamon
shakllaridan foydalanish mahsuldor.
Yordamchi so‟zlar ham tilimizdagi boshqa birliklar singari nutq
jarayonida o‟zining uslubiy imkoniyatlarini namoyon qila oladigan to‟laqonli til
birliklaridir. Ularning ana shu keng
uslubiy imkoniyatlarini biz, eng avvalo,
vazifaviy chegaralanishlarda payqaymiz.
Badiiy
uslubga
xoslari
quyidagilar:
Ko‟makchilarni
olaylik.
Bilan ko‟makchisining
birla, birlan, ila, -la; uchun ko‟makchisining
–
Dostları ilə paylaş: