Mavzu: Boshlangʻich sinflarda parallelpipedni o'rgatish Reja: Kirish

1. Parallelepiped haqida tushuncha 
Matematika óqitish metodikasi boshqa fanlar eng avvalo matematika fani 
ózining bazaviy fani bilan uzviy boğliq. Matematika óqitish metodikasi umumiy 
matematika metodikasiga boğliq. Umumiy matematika metodikasi tomonidan 
belgilangan qonuniyatlar kichik yoshdagi óquvchilarning yosh xususiyatlarini 
hisobga olgan holda boshlanğich matematika óqitish metodikasi tomonidan 
ishlatiladi. 
Parallelepiped (yun. parallelos — parallel va epipedon — tekislik) — qarama-
qarshi yoqlari oʻzaro parallel va teng parallelogrammlardan iborat oltiyoqlik. 
Parallelepipedning 8 uchi, 12 qirrasi boʻladi. Yon qirralari asos tekisligiga tik 
boʻlgan Parallelepiped toʻgʻri, aks holda ogʻma Parallelepiped deyiladi. Toʻgʻri 
Parallelepipedning yon yoklari toʻgʻri toʻrtburchaklardan iborat. Asosi toʻgʻri 
toʻrtburchakdan iborat Parallelepiped toʻgʻri burchakli Parallelepiped, yoklari
kvadratlardan iborat Parallelepiped kub
deyiladi. 
[1]
Parallelepiped
m
j
H
a
 — 

---

Boshlanğich matematika óqitish metodikasi pedagogika fani bilan uzviy 
boğliq bólib, uning qonuniyatlariga tayanadi. Matematika óqitish metodikasi bilan 
pedagogika orasida ikki tomonlama boğlanish mavjud. Bir tomondan matematika 
metodikasi pedagogikaning umumiy nazariyasiga tayanadi va shu asosda 
shakllanadi, bu hol matematika óqitish masalalarini hal qilishga metodik va nazariy 
yaqinlashishning bir butunligini ta’minlaydi. 
Boshlanğich matematika metodikasi ta’limning boshqa metodikasi bilan 
boğliq. Fanlararo boğlanishni tóğri amalga oshirish uchun óqituvchi buni hisobga 
olishi juda muhimdir. 
Matematika boshlanğich kursi ham ta’limiy, tarbiyaviy va amaliy vazifalarni hal 
qilishi kerak. 
Matematika óqitishning asosiy vazifalaridan biri óquvchilarda hisoblash, ólchash 
va grafik kónikmalarning ma’lum aniq tizimini hosil qilishdan iborat. 
Óquvchilar imkoni boricha mustaqil ravishda qonuniyat va munosabatlarni 
ochishni, kuchlari yetadigan darajada umumlashtirishlar qilishni órganishlari, 
shuningdek oğzaki va yozma xulosalar qilishni órganishlari kerak. Boshlanğich 
maktab matematika dasturi xuddi shunda yónaltirilgan, unda óqitishda nazariylik 
saviyasini oshirish ochiq oydin ifodalangan, nazariyani amaliyot bilan uzviy 
boğliqlik roli seziladi. 
Boshlanğich sinflarda óqitish tarbiya bilan uzviy boğlab amalga oshirilishi 
kerak. 
Boshlanğich matematikasining tuzilishi óziga xos xususiyatlariga ega.
1. Arifmetik materiallar kursning asosiy mazmunini tashkil qiladi. U natural sonlar 
arifmetikasi, asosiy miqdorlar. Algebra va geometriya elementlari asosiy bólim 
shaklida óqitilmasdan arifmetik materiallar bilan qóshib óqitiladi. 

---

2. Boshlanğich sinf materiali konsentrik (markazdosh) tuzilgan. Masalan, oldin 1-
ónlikni nomerlash óqitilsa, keyin 100 ichida nomerlash va arifmetik amallar 
bajarish óqitiladi. Undan keyin 1000 ichida arifmetik amallar bajarish, keyin kóp 
xonali sonlar uchida. 
Bularni óqitish bilan bizga nomerlash, miqdorlar, kasrlar algebralik va geometrik 
materiallar qóshib óqitiladi. 
3. Nazariya va amaliyot masalalari ózaro organik, boğlangan xarakterga ega. 
4. Matematik tushuncha, xossa, qonuniy boshlanishlarni ochish kursda ózaro 
boğlangan. 
5.Har bir tushuncha rivojlantirilgan holda 
tushuntiriladi. 
Masalan, 
arifmetik 
amallarni óqitishdan oldin uning aniq 
mohiyati ochiladi, keyin komponentlar 
orasidagi boğlanish, keyin amal natijasi, 
oxirida amallar orasidagi boğlanish 
beriladi. 
6.Asosiy 
tushunchalar 
va 
natijaviy 
tushunchalar ózaro boğlanishda berilgan. Masalan, qóshish asosida kópaytirish 
keltirib chiqarilgan. 
Boshlanğich sinflarda matematika óqitishning maqsadlari quyidagilar: umumta’lim 
maqsadi, tarbiyaviy maqsadi, amaliy maqsadi. 
Bu maqsadlar bir-biri bilan uzviy boğliq bólib, bir-birini tóldiradi. 
Umumta’lim maqsadi óqituvchidan quyidagilarni talab qiladi. 
a) Óquvchilarga matematik bilimlar tizimidan, bilim malaka kónikma berish; 
b) haqiqiy aniq olamni matematik usullar bilan órganish; 

---

v) Óquvchilarni oğzaki va yozma nutqlarini óstirishni, uning sifatli bólishini 
ta’minlash; 
g) Óquvchilarga matematikadan shunday bilimlar berishni ta’minlash kerakki, bu 
bilimlar orqali, aktiv bilish faoliyati orqali, bilim malaka kónikmalari ortib borish.