1. Kursun öyrənilməsinin əhəmiyyəti və məqsədi
Milli əxlaq və ailə etikası
Yüklə 0,68 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2.Milli əxlaq və ailə etikası Cəmiyyətin mənəviyyatı xeyli dərəcədə ailələrdən asılıdır. Ailə cəmiyyətin özəyidir. Ona görə də dövlət maraqlıdır ki, ailə möhkəm, nikah uğurlu olsun, ailədə uşaqlar düzgün tərbiyə alsınlar. Bu da təbiidir. Ailədə tərbiyə olunmuş gənciər sabah cəmiyyətdə fəaliyyət göstərəcək, təhsil alacaq, müxtəlif vəzifələr tutacaqlar. Onlar mənəviyyatca nə qədər sağiam olsalar, cəmiyyətin dayaqları bir o qədər sağiam olar. Deməli, cəmiyyətin, dövlətin möhkəmliyi, qüdrətli olması xeyli dərəcədə ailələrin möhkəmliyindən, bu ailədəki mənəvi və psixoloji iqlimin sağlamlığından çox asılıdır. Ər və arvadın bir – birinə qarşılıqlı məhəbbəti, bir – birini qarşılıqlı anlaması, səmimiyyət, birinin digərinin sevincinə, kədərinə şərik olması, qarşılıqlı kömək, bir – birinin sağlamlığı qayğısına qalması, eyni zamanda öz övladlarını sevməkləri, valideynlər və uşaqlar arasında qarşılıqlı anlama şəraitlnin oiması, atalar analarını öz uşaqlarına, uşaqların öz valideynlərinə hörməti və onların nüfuzunu qorumaqları ailənin mənəvi əsasını təşkil edir. Ailənin hər bir üzvü ailənin şərəfini qorumalı, onu nümunəvi ailə kimi tanıtmalıdır. Ailədə kişi bir ər və ata kimi məsuliyyət daşıyır və mənəvi borca malikdir. Kişinin öz həyat yoldaşına xeyirxah münasibətindən danışan V.Q.Belinski yazırdı: “Arvad bizim məşuqəmiz deyil, dostumuzdur, həyat yoldaşımızdır. Ona görə də, lap qocalıb qarı oiduqda da, biz onu sevməli və ona hörmət etməliyik”. Məhz belə səmimi münasibət, qarşılıqlı məsuliyyət hissi hökm sürdükdə ailə öz vəzifələrini uğurla həyata keçirə bilir. Qadının da bir həyat yoldaşı kimi və ana kimi öz borcu, məsuliyyəti vardır. Ailədə “mən” hissi “ biz” hissinə çevrilməlidir. Ailə dövlətin himayəsi altındadır. Hazırda cəmiyyətimizdə, ailədə mənəvi münasibətlərin yeni tipi formalaşmışdır. Ailənin əsaslandığı ən mühüm prinsiplər kimi, məhəbbət, borc, qarşılıqlı anlama və hörmət, ata – anaların öz övladlarının qayğısına qalması və onların tərbiyəsinə fikir verməsidir. Ölkəmizdə əksər ailələr niyyətə, mənafeyə görə deyil, qarşılıqlı məhəbbət əsasında qurulur. Valideynlərin arasındakı qarşılıqlı hörmət və səmimiyyət eyni zamanda uşaqlar üçün ən nümunəvi tərbiyə məktəbinə çevrilir. Biz göstərdik ki, ailə gənclərin qarşılıqlı sevgisi əsasında qurulur. Lakin gəlin etiraf edək ki, ailənin möhkəm olması üçün təkcə məhəbbət kifayət deyil. Mümkündür ki, maddi mülahizə əsasında qurulan ailə məhəbbətə görə yaradılan ailədən daha uğurlu və möhkəm olsun. Maddi çətinliklər, xarakterlərin, temperament tiplərinin fərqli olması, məqamların, mənafelərin uyğun gəlməməsi, hövsələsizlik, kənar şəxslərin ailənin işlərinə qarışması ər – arvadın məhəbbətini soyuda bilər. Əlbətə, bu məhəbbət güclü, möhkəm deyilsə. Məhəbbət bir – biri qarşısında borc və məsuliyyət daşımaqla sıx bağlıdır. Ər – arvadlıq və ailə borcu çox mühüm mənəvi sərvətdir. Valideynlər oğullarına həyat yoldaşı axtaranda qızın ailəsinə mənəvi dəyərlər baxımından yanaşır. Onun ata – anasının, bacı – qardaşının ailədə, cəmiyyətdə işdə mövqeyi necədir, tərbiyələri necədir? Qıza elçi gedəndə də oğlan evi bu barədə məlumat toplayırlar. Bu da təbiidir. Valideynlər qızlarının necə bir ailədə yaşayacağını, bu ailədə qarşılıqlı münasibətlərin əxlaqnormalarına uyğun qurulub – qurulmadığını bilmək istəyirlər. Ailədə xoş, səmimi münasibətlər bu və ya digər problemlə bağlı ər və arvadın bir – biri ilə məsləhətləşməsi, lazım gələrsə, ailənin digrə üzvlərinin, oğlanların və qızların, baba və nənənin fikrini öyrənmək, ailənin mənəvi dayaqlarını möhkəmləndirir. Ailədə mənəvi atmosferin uğurlu olması bizim hər birimizdən asılıdır. Qarşılıqlı münasibətlər düzgün qurulsa, problem baş qaldırmır. Mürəkkəb ailə şəraitində əlavə problemlər ortaya çıxır. Ər – arvad və uşaqlardan savayı, ailədə baba – nənə, kişinin qardaşı və bacıları olur. Burada qarşılıqlı münasibətlərin qurulması müəyyən çətinliklərlə müşayiət olunur. Bədii ədəbiyyatdan və həyat təcrübəsindən görünür ki, qayınata – gəlin münasibətləri gəlin – qayınana münasibətlərinə nisbətən ixtilafsız ötüşür. Qayınata hətta, bir çox hallarda gəlinin müdafiəsində dayanır. Gəlin – qayınana münasibətləri həmişə söhbət mövzusu olmuşdur. Diqqət yetirək: “Gəlin mənim süpürgəmdir, harda qoysam durmalıdır. “Yanan anadır, yeyən qayınana”. “Gəlinin dini yox, qayınananın imanı” və s. Ailə ixtilafları ər – arvad münasibətlərinin düzgün qurulmaması nəticəsində baş verir. Ona görə də boşanmanın səbəblərini aydınlaşdırmaq üçün hər şeydən əvvəl ər – arvad münasibətləri də özünü büruzə verən nöqsanları aşkara çıxarmaq lazımdır. Hər ailədə söz – söhbət var. Ancaq yaxşı olar ki, bu mübahisəni həmin şəxslərin özləri həll etsinlər. Boşanma əsl faciədir. Çox maraqlıdır ki, boşanmanın nəticələrini təkcə mütəxəssislər, sosioloqlar və demoqraflar, psixoloqlar və pedaqoqlar, həkimlər və başqaları, belə qiymətləndirmir, boşananların özləri də sonralar onun həm ər və arvad, həm də uşaqlar üçün faciə olduğunu anlaya, övladlarının sual dolu baxışlarına cavab verə bilmir, səhv addım atdıqlarını, öz əlləri ilə evlərini, isti yuvalarını dağıtdıqlarını, uşaqları çətin vəziyyətə saldıqlarını çox zaman etiraf edirlər. Lakin bir də görürsən ahəngdarlıq nə evdə, nə də işdə alınır. Xoşumuza gəlmədikdə iş yerini dəyişirik, mebeli bəyənmədikdə başqasını alırıq. Mənzili də dəyişmək mümkündür. Lakin atanın yersiz ciddiliyi, sərtliyi, kobuluğu, ananın hövsələsizliyi, deyingənliyi nə qədər həddini aşsa da, öz valideynlərini dəyişmək heç kimin ağlına gəlmir. Çünki dünyaya göz açmağımız üçün məhz bu iki nəfərə borcluyuq. |