Pul bozori. Pul bozorida muvozanat. I kirish I bob pul bozori

 
 
 
 
 
 
 
 

---

16 
II PUL BOZORIDA MUVOZANAT. 
2.1. Soliq va buydjet siyosati. 
Soliq va buydjet siyosati davlat xarajatlari va soliqqa tortish hajmini 
o‘zgartirib, iqtisodiy vaziyatga ta’sir ko‘rsatishda davlat tomonidan qo‘llaniladigan 
choralarni anglatadi. Shuning uchun soliq buydjet siyosati fiskal siyosat ham deb 
ataladi. 
Davalat xarajatlari davlat buydjetining ajralmas qismidir, shuning uchun ular 
samarali bo‘lishi uchun va milliy iqtisodiy o‘sishini miqdoriy va sifatli ta’minlashi 
kerak. Bu shuni anglatadiki, davlat tomonidan olib borilayotgan soliq-buydjet 
siyosati quyidagi jamoatchilikka jvob berishi kerak maqsadlar: 
İqtisodiy tsikldagi tebranishlarni yumshatish; 
İqtisodiy o‘sishni barqarorlashtirish; 
Resusrlardan to‘liq foydalanishga erishish; 
Narxlar darajasining barqarorlashuvi; 
Fiskal siyosat- bu, avvalambor, yalpi talabni davlat tomonidan tartibga solish 
siyosati. Bunday holatda iqtisodiyotni tartibga solish umumiy xarajatlar qiymatiga 
ta’sir qilish orqali yalpi taklifga ta’sir ko‘rsatish uchun ishlatilishi mumkin. 
Soliq-buydjet siyosati vositalari davlat byudjetining xarajatlari va daromadlari 
xususan: 1) davlat xaridlari, 2) soliqlar, 3) o‘tkazmalar. 
Soliq- buydjet siyosati vositalarining yalpi talabga ta’siri har xil. Umumiy 
talab formulasidan: AD/u003d C+I+Xn (bu yerda AD umumiy talab, C iste’ mol 
xarajatlari, men investitsiya xarajatalari, G davlat davlat xarajatlari, Xn bu 
mamlakatning aniq eksporti). Davlat xaridlari uning eng muhim tarkibiy qismi 
hisoblanadi, shuning uchun ularning o‘zgarishi yalpi talabga bevosita ta’sir qiladi. 
Shu bilan birga, soliqlar va transfertlar yalpi talabga bilvosita ta’sir qiladi, iste’mol 
xarajatlari (C) va investitseyilar xarajatlari (l) qiymatini o‘zgartiradi. Davlat 

---

17 
xaridlarining o‘sishi yalpi talabni oshiradi va ularning kamayishi uning kamayishiga 
olib keladi. 
Balandligi o‘tkazmalar yalpi talabni ham oshiradi. Bir tomondan, ijtimoiy 
transfertlar to‘lovlarining ko‘payishi bilan uy xo‘jaliklarining shaxsiy daromadi 
oshadi va shu sababli paribus aniqlanib, mavjud daromadlar o‘sadi va iste’mol 
xarajatlari oshadi.