N mavzu va mashg‟ulot nomlari Soati Tahminiy vaqti O‟tkazish muddati

 
 
 
 
 Uyga vazifa.
Mavzuni o`qish , xarita bilan ishlash
 
 

---

34 mashg'ulot
Mavzu
: O`zbekistonning iqlimi 
 
Mashg'ulot maqsadi:
a) ta‟limiy:
O'quvchilarga mavzu boyicha ma'lumot berish _
 b)
Tarbiyaviy 
O'quvchilarda tabiatga hurmat hususiyatlarini shakllantirish 
s) rivojlantiruvchi: 
Geografik xaritalar bilan ishlash ko'nikmalarini rivojlantirish 
 
 II. O'tilgan mashg'ulot yuzasidan muloqot uyushtirish.
III.Yangi mavzu bayoni 
O‘zbekiston iqlimining tarkib topishida nelyef ham ta‘sir etadi. Respublikaning shimoli, shimoli-garbiy qismi ochiq. 
Natijada shimoldan, shimolig‘anbdan esuvchi sovuq havo massalari bemalol kirib keladi. Aksincha, janubly qismi 
tog‘Iar bilan onalganligi tufayli iliq tropik havo massalanining kirib kelishiga tobsiq boladi. Toglanda yozda 
tekislikka nisbatan havo saiqin bo‘lib. yomg‘ir ko‘proq yog‘adi, qish esa sovuq bolib. uzoq davom etadi. qor 
nisbatan ko‘proq yog‘adi. Natijada tog‘lanning baland qismida doimiy qor va muzliklar vujudga keladi. 
Insonning xo‘jaiik faoliyati tufayli iqlimga ta‘sir etilmoqda. havo ifloslanmoqda, mikroiqlimriing ozganishiga 
(sug‘oriladigan mintaqada atrofidagi yerlarga nisbatan yozda harorat 1.5 — 3,5°C gacha past, nisbiy namlik 10— 
15% ortiq) sabab bo‘lmoqda. 
Haroratning taqsimlanishi. O‘zbekiston hududida issiqlikning taqsimlanishi haqida tasavvurga ega boYish uchun 
yillik ortacha haroratni blush kerak. Obrtacha yillik harorat Nukusda +10,8°C, Toshkentda +11,9°C, Termizda 
+17.8°C. Yog‘inlarning taqsimlanishi. Ozbekistonda yoginlar asosiy suv manbayi hisoblanib, hudud va yil fasliari 
bo‘vicha notekis taqsimlangan. Bu. asosan, havo massalarining xususivatiga, verusti ttizilishiga. togiarning yonali— 
shiga va balandligiga bogiiq. Yog‘inlarrii. asosan. Atlantika okeanidan esuvchi iiam havo massalari keltiradi (4- 
rasm.) 
Ozbekistonda eng kam yiIlik yogin miqdori Ustyurt. Quyi Amudaryo va Qizilqurnga to‘gri kelib. 100 mm atrofida. 
Yog‘inlar miqdori sharq va janubisharqqa tomon relyefning balandlashishi tufayli ortib boradi. Ozbekistonning adir 
va togoldi qismiga o‘rtacha yiliga 300 — 550 mm. Gbarbiy Tyanshan. H isor-Zarafshon togiarining janubi-g‘arbiy 
nam havoga ro‘para bo‘Igan yonbag‘irlariga 800 — 900 mm yog‘in tushacli. Ozbekistonda eng ko‘p yillik yog‘in 
Garbiy Tvanshanning nam havoga ro‘para bo‘lgan qismiariga to‘gri kelib 2000 millimetrni tashkil etadi. 
Yog‘inlarning asosiy qismi qishda (yillik yoglnning 30 foizi) va bahorda yog'adi.