Baxış Leyla Habil qızı

İnformasiyalaşdırılmış cəmiyyətin problemləri 
Cəmiyyətin informasiyalaşdırılması nsanlara yeni həllər və bir çox sahələrdə 
imkanlar təqdim edərək sürətlə dünyanı dəyişir. İnformasiya əmiyyətinin xidməti 
faydaları ilə bərabər özü ilə bir sıra problemlərə də yol açır. Bu problemlər arasında 
ölkənin və regionların rəqəmsal bərabərsizliyini qlobal problemləri, intelektual 
mülkiyyətin qorunması, söz azadlığına nəzarət, qlobal kompüter şəbəkələrində və 
başqa sahələrdə senzura məsələlərində yaranan problemlərdir.
Əməkdaşlıq edən ölkələrin informasiya fəzalarının formalaşmasının analizini 
nəzərə almaqla bu sferada milli və dövlətlərarası inteqrasiya formatlarının həllinin 
qəbul edilməsi gedişində diqqət tələb edən bir sıra sualları ayırd etmək olar.
Müasir texnologiyalar insanlara informasiya axtarışı, e-ticarət, distant təhsil, 
dövlət strukturunun qarşılıqlı münasibətləri və s. kimi onlayn rejimdə xidmətlər 

---

67 
təqdim edir. Lakin bu halda zəruri olaraq tənzimləmə və ya onun olmaması ilə 
əlaqədar olaraq hüquqi xarakterli suallar ortaya çıxır. Məsələn, müəllif hüquqları, 
konfidensial informasiya sanksiyalaşdırılmamış giriş və s.
Bu halda bir tərəfdən müvafiq qanunların qəbul edilməsi fəliyyəti ilə bağlı 
dövlət müdaxiləsi, digər tərəfdən informasiya cəmiyyəti və onun azadlığ əsasını 
sasıtmayan tədbirləri tədbiqi tələb olunur.
İnternetin qlobal xarakterli olmasını nəzərə alsaq bu problemlə yalnız 
beynəlxalq əməkdaşlıq çərçivəsində və dövlətlərarası birliyin xüsusiyyətlərinin 
ictimai marağının maksimum uyğunluğunu tələb edərərk həll etmək mümkündür.
Növbəti sual isə-informasiya cəmiyyətinin ayrı-ayrı səviyyələrinin qeyri-kafi 
maliyyləşdirilməsidir. İlk növbədə söhbət İKT-nin infrastrukturu və onun inkişafına 
yönələn ünvanlı proqramlar və layihələrdən gedir.
Regionda informasiya cəmiyyətinin qurulması məsələlərində İKT-nin inkişafı 
üçün maliyyə həcmininin qənaətbəxş olması və İKT-nin inkişafı üzrə birgə 
proyektlərin maliyyələşdirilməsi mexanizmlərinin olmaması MDB ölkələrinin 
iqtisadiyyatının inkişafını məhdudlaşdırır. İlk növbədə maliyyə büdcəsinin 
çatışmazlığı ilə əlaqələndirirlər bunu. Bu əlaqədə buu da qeyd etmək lazımdır ki, hal-
hazırda büdcələrin formalaşdırılmasında "bir xətt üzrə" heç də bütün MDB ölkələri 
informasiya sahəsinin inkişafı üçün vəsait planlaşdırmır. Yaxın keçmişdə MDB 
ölkələrinin əksəriyyətində İKT-nin infrastrukturunun maliyyələşdirilməsi dövlət 
investisiyalarına əsaslanmışdır. Son illərdə güclü hüquqi və tənzimləyici çərçivə 
vasitəsilə ictimai-özəl tərəfdaşlıq sxemləri həyata keçirilməsində özəl sektorun 
iştirakını təşviq edən ölkələrdə əhəmiyyətli investisiya axını olmuşdur.