Fasilələr. Yəqin ki, belə bir söz yadınızdadır:
“Susmaq qızıldır.” Yüksək natiqlik
mədəniyyətindən danışarkən çıxışın uğurlu olmasında fasilənin (pauzanın) olduqca
böyük rolunu unutmaq olmaz. Əgər natiq dayanmadan danışırsa dinləyicilər
tezliklə yorulurlar. Fasilələrdən düzgün istifadə edə bilməmək belə natiqləri "e-e-
e", "m-m-m" və s. kimi “dolduruculardan” istifadə etməyə məcbur edir. Əslində
fasilə dinləyicilərə deyilənləri qeydə almaq və sizin fikrinizə cəmlənmək imkanı
verir. Bundan başqa natiqin özü də nitqin davamını düşünmək və bir qədər
rahatlanmaq imkanı əldə edir.
Nitqin sürəti və yüksəkliyi də əhəmiyyətlidir. Nitqin sürəti çıxış zamanı çox böyük əhəmiyyət kəsb edir. Əgər siz olduqca ləng
danışırsınızsa, auditoriyanın diqqəti yayınmağa başlayır. Əgər həddən artıq
danışırsınızsa, dinləyicilərə diqqəti cəmləmək və sizin fikrinizi izləmək çətin olur.
Həddən yüksək nitq çoxlarını qıcıqlandırır, həddən artıq sakit səsi heç də hamı
eşitmir. Praktika mükəmməlləşməyə kömək edir. Öz nitqinizi məşq edin, onu
videoya çəkin. Bu sizə nitqin temp və yüksəkliyini düzgün seçmək imkanı verir.
Effektiv yekunlaşdırma. Bəzi natiqlər ümumiyyətcə çıxışı başa çatdıra bilmir. Onlar sadəcə susur və oturur.
Hər bir natiq "qatardan harda düşməyi" dəqiq bilməlidir. Finalın rolu məhz
bundadır. Sonluq auditoriyaya nitqin əsas məqamlarını yada salır.
Səmərəli sonluq özündə aşağıdakıları saxlamalıdır:
- çıxışın əsas məqamlarının xülasəsi; - dinləyicilərə müraciət edilir ki, onlar eşitdiklərini həyatda və işdə istifadə etsinlər; - uyğun hadisə, lətifə, istinadlar;
- ürəkdən gələn təşəkkür. Henri Uodsvort Lonqfello demişdi: "Dahi odur ki, başlamağı bacarır, amma daha böyük dahi odur ki, yekunlaşdırmağı bacarır."
