Ona tili o‘qitish metodiкasi
Yüklə 1,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
o‘z lug‘at zaxirasiga ega bo‘lib boradi. So‘zlarni yozib borish o‘quvchilariing lug‘at boyligini kupaytirish bilan birga, savodxonligini ham oshiradi. O‘quvchi o‘zi o‘qiyotgan fanlar, ularning sohalari bo‘yicha ko‘plab atamalarni yaxshi ajratib berolmaydi, ularning ma’nolarini aniq bilmaydi. O‘qituvchi maktabda lug‘at bilan ishlashni, birinchi navbatda, o‘quvchiga lug‘at tuzdirishdan boshlasa, maqsadga muvofiq bo‘ladi. Dars jarayonida matn o‘qilganda, darslikda biror izoh talab qilinadigan so‘z bo‘lsa, uni muntazam ravishda lug‘atga kiritish an’anaga aylantirilsa, bu, albatta, yaxshi natija beradi. Masalan, matnda maqom so‘zi uchrab qoldi. Agar o‘quvchi uning matndagi ma’nosini bilmasa, bu matnni to‘g‘ri anglamaydi. Shunga ko‘ra, bu so‘zni darhol izohlab, lug‘at daftariga yozdirib qo‘yish lozim. Maqom. 1) joy, o‘rin, turar joy; 2) daraja, bosqich; 3) musiqada asosiy kuy, ohang. O‘quvchi ana shu so‘zning ma’nolarini yaxshi anglasagina, «Ularning oilasi shu maqomda yashaydi» jumlasi mazmunini to‘g‘ri anglashi mumkin. Ya’ni «Ularning oilasi shu joyda yashaydi» deb anglashga imkoniyat yaratilgan bo‘ladi. Maqom so‘zi «O‘zbek tilining izohli lug‘ati»da quyidagicha izohlanadi: 1. Musiqiy ohang, kuy. 2. Tartib, o‘lchov. 3. O‘yinda usulga, ritmga mos qo‘l, oyoq harakati. 4. Xatti-harakat, usul. 5. O‘rin, joy (kam qo‘llaniladi). 6. Martaba, mavqe (kam qo‘llaniladi). Darslikda ilova qilingan lug‘atlardan foydalangan holda, avvalo, har bir o‘qituvchi o‘zi uchun metodik qo‘llanma shaklidagi lug‘atlar to‘plamini yaratishi kerak. So‘ng dars davomida o‘quvchilar tomonidan yuritiladigan «Lug‘at daftari»ga kerakli so‘zlar yozib borilsa, ular darslikda berilgan mashklarni, vazifa va topshiriqlarni 135 bajarish uchun tayanch material bo‘ladi. Lug‘at daftaridagi so‘zlarni ko‘paytirish maqsadida guruhlararo, sinflararo tashkil qilingan musobaqalar o‘quvchilarni mustaqil ishlashga, kutubxonalardan foydalanishga o‘rgatadi, kitobga bo‘lgan ehtiyojni kuchaytiradi. Lug‘atlar turli - tuman bo‘lgani kabi ular bilan ishlash usullari ham xilma- xildir. Quyida bu lug‘atlardan foydalanish tartibi xususida to‘xtalishga harakat qilamiz: Yüklə 1,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|