O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi

 
2.
 
Strategik re jalashtirish metodologiyasi. 
U sotsial- iqtisodiy jarayonlarni bilish quroli 
hisoblanadi.
 
3.
 
Tashkiliy. 
U o'z ichiga strategik jarayonida qatnashadigan tashkilotlar tizimini, uni aniq 
funktsiyalarini belgilash kabi ishni tashkil qilishni o'z ichiga oladi.
 
116

---

§ 2. Iqtisodiyotni muvofiqlashtirishda davlatning roli
Rivojlangan va rivojlanayotgan davlatlardagi rejalashtirish va iqtisodiyotni tartibga solish 
tajribasi shuni ko'rsatayaptiki bu mexanizmlar orqali 
davlat 
jamiyatni sotsial- iqtisodiy stabilligini, 
makroproportsiyani tashkil qilishni, iqtisodiyotni dinamik rivojlantirishni ta'minlaydigan asosiy 
omillarni o'z qo'lida ushlab turadi. Har bir mamlakatda qarama-qarshi manfaatlami, turli xil kuchlami 
birlashtiradigan, jamiyatni nvojlantinsh strategiyasini ishlab chiqadigan va amalga oshiradigan 
davlatni roli 
beqiyosdir. Bu umumiy qoidani mensimaslik og'ir oqibatlarni olib kelishi mumkin. 
Xususan, iqtisoddagi uzulishlar, makroiqtisodiy proportsiyalarni va mikroiqtisodiy bog'liqliklarni 
buzilishi, moliya, baho tizimidagi va hakozalardagi vujudga kelishi mumkin bo'lgan muammolar, 
shular jumlasidandir. Shuning uchun ham O'zbekistonda bozor iqtisodiyotiga o'tishning besh 
tamoyilidan biri qilib respublikaning ijtimoiy-siyosiy, sotsial- iqtisodiy rivojlanishida 
davlat asosiy 
reformator-islohatchi qilib belgilangan.
Davlatning iqtisodiyotdagi o'rni va ahamiyati quyidagichadir:
1.
Davlat iqtisodiyotni tatibga solib turuvchi sub'ekt hisoblanadi.
2.
Davlat soliq, subsidiya, litsenziya, boj to'lovlari kabi vositalar bilan iqtisodiyotga ta'sir 
ko'rsatadi. Davlatning qo'lida kata moliyaviy resurslar to'planadi. 
3.
Davlat siyosiy hokimiyatga ega bo'lgan alohida sub'ektdir. U o'z izmini boshqa sub'ektlarga 
o'tkazadi. Uning organlari beradigan buyruq va farmoyishlar barcha iqtisodiy sub'ektlar uchun 
majburiy hisoblanadi. 
Ayrim tadbirkor, ishchi yoki xizmatchi, firma, koфoratsiya yoki fermer xo'jaligi faqat o'zining 
manfaatini ko'zlab faoliyat ko'rsatadi, davlat esa yakka yoki guruhiy manfaatlarni 
yagonalikka 
birlashtiruvchi va hammaning umumiy manfaatini ifodalovchi kuch hisoblanadi. Davlat mulk sohibi, 
ammo uning iqtisodiyot uchun ahamiyati iqtisodiy faoliyatni tartiblay olishidan kelib chiqadi. Gap 
shundaki, iqtisodiyot bir maromda rivojlanib borishi uchun uning turli tarmoqlari bir-biriga mutanosib 
bo'lishi, bir-biriga bog'lanib, bir-birini to'ldirib turishi talab qilinadi. Buni ta'minlashning