O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi

Aralash iqtisodiy tizim
Bu har xil darajada bozor va nobozor aloqa- munosabatlarining qorishmasidan iborat tizimdir. 
Bu tizimda bozor vositalan bilan birgalikda rejalashtinsh, hamkorlik va saxovatga asoslangan iqtisodiy 
aloqalar mavjud bo'ladi. Iqtisodiyot yuksak texnologiya, g'oyat yuqori mehnat unumdorligiga 
asoslanadi, bu esa moddiy to'kinchilikni ta'minlaydi. Aholining ko'pchiligi mulk sohibiga aylanadi. •
Iqtisodiy faoliyatni tahlil qilish imkoniyatini be radigan usullar:
- Xalqaro bozorda raqobatbardoshlik afzalligini ko'rsatkichi milliy iqtisodiyotning rivojlanish 
darajasini baholaydigan muhim ko'rsatkichdir. Milliy iqtisodiyotda u yillik milliy daromad xajmini 
yil davomida sarflangan barcha resurslaming qiymatiga bo'lgan nisbatidir. 
Mamlakatning boyligi 
quyidagi ko'rsatkichlar yig'indisi bilan baholanadi:
1.
Aholining jon boshiga to'g'ri keladigan yalpi ichki mahsulot (YalM) 
2.
Tabiiy resurlar qiymati 
3.
Mehnat resurslarining qiymati 
4.
Milliy iqtisodiyotning barcha tarmoqlari va turlari korxonalarining qiymati. 
Mamlakat ixtiyoridagi mavjud resurlar yuqoridagi ko'rsatilgan usullar bilan aniqlanishi mumkin.
16

---

§ 2. Iqtisodiyotning rivojlanishini belgilaydigan makroiqtisodiy ko'rsatkichlar tizimi
Milliy iqtisodiyot faoliyati xar xil makroiqtisodiy ko'rsatkichlar bilan ifodalanadi. Qanchalik 
mahsulot ko'p ishlab chiqarilsa, shunchalik mamlakat boy bo'ladi, iqtisodiyot samarali faoliyat 
ko'rsatadi va hokazo. Ishlab chiqanlayotgan mahsulot xilma- xildir. Uning soni va xillari millionlar 
bilan o'lchanadi va xilma xil o'lchov birliklan bilan ifodalanadi (dona, metr, tonna, kilovatsoat va 
hokazo ) ularni bir biri bilan taqqoslab yoki qo'shib bo'lmaydi. Shuning uchun ulaming hammasini 
yagona asosga keltiradigan, yagona o'lchov birligi zarur bo'ladi. Anna shunday ko'rsatkich bo'lib 
amaliyotda qiymat ko'rsatkichlari qo'llaniladi (so'm, dollar, evro, rubl, funt sterling va hokazo).
Makroiqtisodiyotda quyidagi ko'rsatkichlar yordamida iqtisodiyotning rivojlanishi yoki 
pasayishi, uning yutuq va kamchiliklari aniqlanadi, o'lchanadi;
•
Yalpi milliy mahsulot (YaMM) 
•
Yalpi ichki mahsulot (YalM) 
•
Inflyatsiya, uning o'sish surati 
•
Davlatbyudjeti taqchilligi 
•
Deflyator- inflyatsiyaning haqiqiy darajasini ifodalovchi 
YalMning amaldagi baholarda
ко’rsatkich =

-------------------------------------------------------------
----------------------------------------
YalM solishtirma baholarda
•
Iste'mol baholar indeksi 
•
Ishsizlik darajasi va ishsizlik soni, aholining ish bilan bandliligi darajasi 
•
Aholini moddiy ne'matlar va xizmatlar iste'moli hajmi, uning jamg'armalari, ish haqining 
quyi miqdori va qator boshqalar. 
Ishlab chiqarishning natijalarini ifodalaydigan makroiqtisodiy ko'rsatkich bu YaLPI MILLIY 
MAHSULOT (YaMM) hisoblanadi