O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti
Yüklə 1,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
| -
to’xtab qolishlar yoki sustkashliklarni ancha pasaytiradi yoki batomom bartaraf etadi va vertikal integratsiyada zahiralarni samarali taqsimlaydi; - ishlab chiqarishdagi to’xtashlarni qisqartiradi, operatsiyalar ko’lami, moliyaviy resurslarni gorizontal integratsiya bo’yicha taqsimlashda mobillikni kengaytiradi; - ishlab chiqarishning diversifikatsiya qilinishi kon’yukturaning noxush tebranishlarini pasaytirishga olib keladi; - yangi turdagi mahsulotlar o’ylab topilishi va ularni ishlab chiqarishni yo’lga qo’yish natijasida bu masulotlar sotilishi bo’yicha ijobiy ko’rsatkichlarga erishish imkoniyati yaratiladi. Biroq shuni unutmaslik kerakki, xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning birlashishi bir qancha kamchiliklarga ham egadir, bu kamchiliklar quyidagilardan iborat: - monopolizmning yuzaga kelish ehtimoli bor; - boshqarish funktsiyalarida byurokratizm va suistimollika yo’l qo’yilishi mumkin; - rentabelsiz korxonalarni yashirin ravishda qo’llab – quvvatlash ehtimoli bo’lishi mumkin; - vakillik va bajaruvchi hokimiyat organlarida lobirovkaga yo’l qo’yilish ehtimoli ham bo’lishi mumkin. Bozor munosabatlari sharoitida qurilish sohasida boshqaruvning tashkiliy tuzilmalarini takomillashtirish quruvchilar oldiga qo’yilgan maqsadlarga erishishni ta’minlaydigan ishlab chiqarish munosabatlarining o’zgarishiga olib keladi, munosabatlarning bunday o’zgarishi bozor talablaridan kelib chiqadi. Ulardan eng asosiylari: barcha resurslardan oqilona foydalanishni yo’ga qo’yish, investitsiyani kontsentratsiyalash, kredit beruvchi, ishlab chiqaruvchi va savdo tashkilotlarini bitta tuzilmaga birlashtirish. Ko’p sohali va kooperativ birlashmalar asosan xoldinglar va moliya – sanoat guruhlarida o’z aksini topgan. Hozirgi vaqtda bunday tuzilmalar ko’plab tashkil etilgan va faoliyat yuritiyapti, ular muassislik hujjatlariga asosan aktsionerlik 73 jamiyatlari, mas’uliyati cheklangan jamiyatlar, to’liq turdagi o’rtoqlik jamiyatlari deb hisoblanadi, haqiqatda esa ular xoldinglar yoki moliya - sanoat guruhlaridir. Yuridik shaxslar birlashmalarining ma’lum bo’lgan barcha tashkiliy shakllari ichida xoldinglar o’zining tarqalishi bo’yicha chegaralangandir. Rasmiy hujjatlar qatoriga xoldinglar tashkil etilishiga yo’l qo’yilmaydigan xalq xo’jaligi tarmoqlarining ro’yxatlari ilova qilinadi. SHunindek, xoldinglar tarkibiga xususiylashtirilishi chegaralangan korxonalarning ham kirishi mumkin emas. Ularning tashkil etilishi va faoliyati davlat tomonidan nazorat qilinadi. Xoldinglar uchun xolding chegarasidan tashqaridagi ichki bozorda narxlarni tartiblash va korxonalar mahsulotlari (ish va xizmatlari)ni sotishni tashkil etish bo’yicha cheklanishlar kiritilgan ya’ni bir so’z bilan aytganda ta’qiqlangan. Lekin xoldinglar ixtiyoriy asosda ham hosil qilina boshlandi. Ular aktsiyalar paketlari sotib olingandan so’ng va aktsiyalarni sotishning ikkinchi bozorida sotilgandan keyin tarqatilishida ham tashkil etilishi mumkin. Xoldingning asosiy tashkiliy - huquqiy shakli bu ochiq turdagi aktsionerlik jamiyatidir. Xoldinglarni yaratishda aktsionerlik jamiyatlari uchun kiritilgan chegaranishlarni hisobga olish taqoza etiladi. Masalan, aktsionerlik jamiyatini xususiylashtirish jarayonida hosil qilingan aktsiyalarni ustav kapitaliga kiritishga yo’l qo’yilmaydi. Shunindek, sho’ba korxonalari xodimlari xoldingning ustavli kapitaliga aktsiyalarni kiritishlari aniqlangan. Bu aktsiyalar o’rniga ushbu xodimlarga xolding kompaniyasining aktsiyalari beriladi. Lekin xolding aktsiyalarini yuridik va jismoniy shaxslarga taqsimlashda chegaranishlar mavjud emas. Qurilish tashkilotlarining xolding kompaniyalarida ishtirok etishida ular qurilish ishlarini bajarishda buyurtmalar olish bo’yicha katta imkoniyatlarga ega bo’ladilar. Ayniqsa shunisi muhimki, xoldinglar investitsion resurslarni kontsentratsiyalash muammosini muvaffaqiyatli yechadilar, bu muammoni ular nafaqat xususiy kapitalni mobillashtirish evaziga, balki ularni almashtirish 74 bo’yicha mavjud bo’lgan katta imkoniyatlardan foydalanish hisobiga ham yechadilar. Shular bilan bir bir qatorda, qurilish tashkilotlari uchun xolding kompaniyalarida ko’p sohali va kooperativ tuzilmalar yaratilishida yuzaga keladigan tendentsiyalarni ham hisobga olishlari lozim bo’ladi. Hozirgi vaqtda moliya Yüklə 1,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|