202
Kredit
bozorining
aytib
o`tilgan
funktsiyalari
ishlab
chiqarishning
kapitalistik
usulini
qo`llab-quvvatlash,
davlat-
monopolistik kapitalizmi iqtisodiy tizimining faoliyatini ta`minlashga
yo`naltiriladi.
Pul kapitali jamg’arilishi va harakatini aks ettirar ekan, kredit
bozori uning pul shaklidagi qiymati harakati,
kredit resurslari va
qimmatli qog’ozlar ko`rinishida turli pul fondlari hosil bo`lishi va
foydalanilishi bilan uyg’unlikda bog’langan bo`ladi. Bozor vositasida
kapitalistik ijtimoiy ishlab chiqarishning rivojlanishiga, uning
ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarga ta`siriga sarflanadigan pul fondlari
harakati, hajmi va yo`nalishini aniqlash va o`lchash mumkin.
Kimoshdi savdolari turli usullar bilan:
amerikacha va
gollandcha tizim, shuningdek, qat`iy belgilangan foiz stavkasi bilan
o`tkazilishi mumkin. Kimoshdi savdosi o`tkazishning amerikacha
usulida talabnoma banklar tomonidan taklif
etiladigan foiz stavkalari
bo`yicha qondirliadi. Rossiya Federatsiyasida bank talabnomalarida
taklif etilayotgan foiz stavkasi Markaziy bank tomonidan taklif etilgan
minimal stavkadan past bo`lishi mumkin emas. Bunda foiz stavkasi
minimal stavkaga teng bo`lgan talabnoma sotilmagan kreditlar
qoldig’iga proportsional ravishda qondiriladi.
Gollandcha usulda
barcha
talabnomalar
qondirilgan
talabnomalar
ro`yxatiga
(otsechenie??? stavkasi bo`yicha) kiritiladigan oxirgi foiz stavkasi
bo`yicha qondiriladi. Qat`iy belgilangan foiz stavkali kimoshdi
savdosida barcha talabnomalar qondiriladi. Biroq, bunday stavkada
talabnomalar umumiy miqdori kimoshdi savdosiga taklif etilgan kredit
hajmidan
oshib
ketganida
talabnomalar
qisman
qondiriladi.
Qondirilgan talabnomalar darajasi kimoshdi
savdosi krediti umumiy
hajmining talabnomalar miqdoriga nisbatiga mos keladi.
O`zbekiston
Respublikasi
Markaziy
banki
tomonidan
tasdiqlangan 1996 yil 20 apreldagi 41-sonli Kredit resurslari kimoshdi
savdosini o`tkazish Tartibiga muvofiq O`zbekiston Respublikasi
valyuta birjasida (O`zRVB) moliyaviy vositalarni so`mda va xorijiy
valyutada joylashtirish bo`yicha kimoshdi savdolari o`tkazish tartibi
belgilangan.
Kimoshdi savdolarida quyidagi
turda operatsiyalar amalga
oshiriladi:
- O`zbekiston Respublikasi Markaziy bankining (bundan keyin
- Markaziy bank) kreditlarini kimoshdi savdosida joylashtirish;
203
- depozit omonatlarini kimoshdi savdosida joylashtirish;
- banklararo kreditlarni kimoshdi savdosida joylashtirish.
Kredit resurslari kimoshdi savdosini amalga oshirishdan asosiy
maqsad ichki moliya bozorini sog’lomlashtirish va mustahkamlash
hisoblanadi.
Dostları ilə paylaş: