225
Davlatning oltin - valyuta rezervlarini boshqarish funktsiyasi.
Markaziy Bank davlatning oltin, kimmatbaxr metal va kamyob
toshlarni valyuta zaxiralarini boshqaradi. Davlatning rasmiy oltin-
valyuta zaxiralari xalkaro xisob-kitoblarda
aktivlar rezervi, xisob-
kitoblar bo`yicha davlatning kafolatli sug’urta fondi sifatida namoyon
bo`ladi. Odatda mamlakat oltin zaxiralarining asosiy qismi Markaziy
bank ixtiyoriga berilgan bo`ladi. Ba`zi davlatlarda oltin zaxiralar
moliya ministrligi ixtiyorida bo`lib, markaziy bank oltin bilan
operatsiyalarni olib boradi.
Markaziy banklar mamlakat valyuta rezervlarini o`zida yig’adi
va burezervlar xaltaro xisob-kitoblarni amalga oshirish, to`lov balansi
defitsitini koplash va mamlakat
uilliy valyutasi kursining
barqarorligini ta`minlash uchun ishlatiladi.
Markaziy bank orkali davlatning iktisodiy siyosati, yanada
anikrogi davlatning pul-kredit siyosati olib boriladi. Markaziy
bankning pul-kredit siyosati davlatning shugisodni boshkarish
siyosatining bir qismi bo`lib, muomaladagi pul massasi, kredit xajmi,
foiz stavkalari darajasini va boshqa pul
muomalasi va ssuda kapitali
bozori ko`rsatkichlarini o`zgartirish bilan bog’liq bo`lgan chora-
tadbirlar yig’indisidan tashkil topadi.
Pul-kredit siyosatining asosiy maqsadi
milliy valyuta
barkarorligini ta`minlash, valyuta kursi va foiz stavkalarini oqilona
o`rnatish asosida inflyatsiya sur`atlarini
kamaytirish, kreditdan
foydalanishning samaradoryaigini oshirish va iqtisodiyotning barqaror
o`sishini ta`minlashdan iborat.
Pul-kredit siyosati ikki yo`nalishda olib borilishi mumkin.
Birinchi yo`nalish - kredit ekspantsiyasi bo`lib, bu siyosat pul-kredit
emissiyasini rag’batlantirish yo`li bilan olib boriladi, ya`ni ishlab
chikarish sur`atlari tushib ketgan holda, kon`yunkturada rivojlanishga
erishish mumkin. Ikkinchi yo`nalish - kredit
restriktsiya siyosati
bo`lib, u iqtisodiy o`sish davrida pul-kredit emissiyasining
qiskarishiga asoslanadi.
Markaziy bank “tor” va “keng” ma`noda pul -kredat siyosatini
olib borishi mumkin. “Tor” siyosatda valyuta bozorida investitsiya,
xisob stavkasi va qisqa muddatli kreditlar buyicha
foiz
stavkalariga
ta`sir qiluvchi boshqa instrumentlar yordamida valyuta kursini
maqbulliliga erishish tushuniladi. “Keng” siyosatda
muomaladagi pul
massasiga ta`sir qilish orqali inflyatsiyaga qarshi ko`rash olib borish
226
tushiniladi. Pul-kredit siyosatining xalqaro jixatlari valyuta kursi,
valyuta rezervlari va to`lov balansi kabi masalalarning echimiga
karatilgan bo`ladi. Markaziy bank ruxsat etilgan instrumentlar
yordamida pul muomalasini boshqarib boradi.
Markaziy bankning
pul-kredit siyosatining asosiy instrumentlari bo`lib quyidagilar
xisoblanadi:
-minimal majburiy rezerv normalarini o`rnatish,
-foiz (diskont) siyosati ,
-tijorat banklarini qayta moliyalashtirish,
-ochiq bozor siyosati,
-targetlash
va
boshqalar.
Xorijiy mamlakatlar davlat banklari tomonidan iqtisodiy
barqarorlikni ta`minlash uchun turli xil ta`sir doiralari, xususan; turli
hil davlat instrumentlaridan foydalanib bormoqdalar.
1
Dostları ilə paylaş: