O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti

Milliy valyuta almashuv kursi dinamikasi va uning 
transmission xususiyati
Joriy yilning 10 oyida valyuta almashuv kursi dinamikasi 
iqtisodiyotning fundamental faktorlari va tashqi omillar, 
jumladan, iqtisodiy agentlarning inflyatsion va deval’vatsion 
kutilmalari, to`lov balansi joriy hisoblar hisobvarag’ining holati 
va xorijiy valyutadagi kreditlarga bo`lgan talabning oshishi 
ta`sirida vujudga kelgan talab va taklif holatidan kelib chiqqan 
holda 
shakllanib, 
o`zining 
o`rtacha 
qiymatidan 
deyarli 
uzoqlashmadi. 
Mazkur davrda dunyoning aksariyat rezerv valyutalari 
hamda mamlakatimizning savdo hamkorlari milliy valyutalari 
kurslari AQSH dollariga nisbatan qadrsizlanishiga qaramasdan, 
milliy valyuta almashuv kursi oldingi yillarda kuzatilgan doimiy 
deval’vatsiya tendentsiyasidan farqli ravishda turli xil yo`nalishdagi 
dinamikaga ega bo`ldi (-rasm). 2018 yilning yanvar’-iyul’ oylarida 
valyuta kursi dinamikasi asosan mavsumiy omillar ta`sirida 
shakllandi. Bunda yanvar’ oyida eksport tushumlari va xalqaro pul 
o`tkazmalari hajmining nisbatan kam bo`lganligi sharoitida milliy 
valyuta 
almashuv 
kursi 
8139 
so`m/dollardan 
8247 
so`m/dollargacha pasaydi. 
SHu bilan birga, mart-iyul’ oylarida eksport va xalqaro pul 
o`tkazmalaridan valyuta tushumlarining oshishi natijasida so`mning 
almashuv kursi teskari dinamikaga ega bo`lib, birinchi avgust 
holatiga 7781 so`m/dollargacha qadri oshdi. 
Bundan tashqari, chet el valyutasidagi kreditlar hajmining 
tez sur`atlarda o`sishi va dollarlashuv darajasining pasayishi ichki 

---

337 
valyuta bozoridagi xorijiy valyutaga bo`lgan talabning qisman 
qondirilishiga xizmat qildi. SHuningdek, milliy valyutadagi 
muddatli va jamg’arma depozitlar hajmining oshishi ham so`m 
almashuv kursining shakllanishiga ta`sir ko`rsatdi. 
 
 
20.2-rasm. Manba: Markaziy bank hisob-kitoblari. 
 
Joriy yilning avgust oyidan boshlab tashqi omillarning 
almashuv kursi dinamikasiga ta`siri kuchaydi. Hisob-kitoblarga 
ko`ra, asosiy savdo hamkor davlatlar valyutalari kurslarining 
keskin o`zgarishi so`m almashuv kursiga