86
5.1. “Pul tizimi” tushunchasining mazmuni. Pul tizimining
shakllari.
Pul tizimi - bu mamlakatda pul muomalasini tashkil etishning
milliy qonunchilikda mustahkamlangan shakli.
Pul tizimining asosiy elementlari:
• valyuta nomi va narxlar shkalasi;
• banknot turlari;
• banknotlarni muomalaga chiqarish mexanizmi va xavfsizligini
ta’minlash tartibi;
• muomaladagi pul massasining tarkibi;
• pulni tartibga solish mexanizmi.
Pul birligining nomi va narxlar miqyosi pul tizimining elementi
sifatida tarixiy rivojlandi.
Banknotlarning turlari asosan banknotalar va bo`sh pullardir.
Emissiya mexanizmi deganda pulni muomalaga chiqarish va
uni muomaladan chiqarish tartibi tushuniladi. Banknotlarning
xavfsizligini ta’minlash tartibi mamlakatlar qonunchiligi bilan
belgilanadi.
Muomaladagi pul muomalasining tuzilishi belgilanadi, bu naqd
va naqd pulsiz pul muomalasi o`rtasidagi, yoki banknotlarning
umumiy miqdoridagi yoki banknotlarning umumiy sonidagi alohida
banknotalar o`rtasidagi nisbatdir.
Pulni tartibga solish mexanizmi bu pul muomalasi va milliy
valyutaning barqarorligini qo`llab-quvvatlash uchun pulni tartibga
solishning turli xil vositalaridir.
Evolyutsiya jarayonida pul tizimlarining uch turi rivojlandi:
1. Bimetallizm;
2. Monometallizm;
3. Qog’oz-kredit muomalasi tizimlari.
Dostları ilə paylaş: