O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti

 
➢
tovarlar realizatsiyasidan tushgan tushum bilan ish haqini 
to`lash vaqtlari orasida vaqtincha bo`sh turib qolgan pul mablag’lari;
 
➢
kengaytirilgan takror ishlab chiqarish jarayonida yig’iladigan 
va kapitallashtirish uchun mo`ljallangan qo`shimcha mablag’lar;
 
shaxsiy sektor daromadlari, jamg’armalari va boshqa bo`sh pul 
mablag’lari
Kreditning zarurligini ifodalovchi omillar mohiyatini ochishda, 
ularning har birining ahamiyatini kredit shartnomasini tuzish 
darajasigacha olib kelish xato hisoblanadi. Alohida olingan bir 
omilning o`zi kredit berilishi uchun u yoki bu darajada etarli 
bo`lmasligi mumkin. 
 
8.2. Kreditning mohiyati. Kreditning funksiyalari.
Mohiyat so`zi iqtisodiy yoki ijtimoiy hodisa yoki voqelikning 
ichki xususiyatini anglatadi. Kreditning mohiyati unung bir qator ichki 
xususiyatlarida namoyon bo`ldi, avvalo, kredit qiymatning harakati 

---

152 
bo`lib ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarni o`zida aks ettiradi, lekin 
kredit har qanday qiymatning harakati emas. U vaqtinchalik 
foydalanishga beriladigan pul va tovar shaklidagi mablag’larning 
harakatidir. Kreditning yana bir ichki xususiyati uning subektlar 
o`rtasidagi munosabatlarda nomoyon bo`ladi. Kreditnin sub`ekylari 2 
ta: 
-
kreditor; 
-
kredit oluvchi. 
Kreditning 3 muhim xususiatlari shundan iboratki kredit unga 
bo`lgan obektiv talab tufayli yuzaga keladi. 
Ayri hollarda mijozlar kreditni qaytara olmaydi. Bu esa kreditni 
qaytarib berishlilik xususiatlarini inkor etmaydi. 
Kreditning mohiyatan farqlanuvchi asosiy jihati ham uning 
qaytarib olinishidir. Taraqqiy etgan davlatlarda ssuda kapitali bozori 
yaxshi rivojlangan. Bu bozor ikki qisimdan iborat: 
1)
birinchi segment pul bozori deyiladi. Bu bozorda qisqa 
muddatli kreditlarning foiz stavkalari shakillanadi. 
2)
Ikkinchi segment capital bozori deyiladi. Bu bozorda o`rt va 
uzoq muddatli kreditlarnintg foiz stavkalar shakillanadi.