Mühazirələr. Mövzu Müasir şəraitdə mülki müdafiənin rolu və vəzifələri. Plan

MÖVZU 9. Fövqəladə hallarda köçürülmənin mahiyyəti, əhalinin 
köçürülməsinin təşkili. 
 
Köçürmə tədbirlərinin yerinə yetirilməsi fövqəladə hallarda əhalinin mühafizəsinin 
ən səmərəli üsullardan biridir. 
Əhalinin təxliyəsi (müvəqqəti köçürülməsi) adamların həyatı və fəaliyyəti üçün 
təhlükə yaranan rayonlardan – təbii və texnogen xarakterli fövqəladə hal 
zonasından əhalinin mütəşəkkil surətdə çıxarılıb (nəqliyyatla və ya piyada) 
təhlükəsiz rayonlarda (zonalarda) yerləşdirilməsi üzrə tədbirlər kompleksidir. 
Təxliyə əhali zərbə faktorları təsiri olan rayonlardan və ərazidən təhlükəsiz rayon 
və məntəqələrə tam çıxarıldıqda başa çatmış hesab olunur. 
Köçürmə tədbirləri əhalini təhlükəli sahələrdən (zədələnmə ocaqlarından) 
təhlükəsiz rayonlara vaxtında çıxarmağa və bununla da fövqəladə halların 
təsirindən törəyən tələfatı maksimal dərəcədə azaltmağa imkan verir. 
Köçürmənin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, iri şəhərlərdən, vacib obyektlərdən və 
təhlükəli sahələrdən əhali əvvəlcədən çıxarılıb şəhərdən kənar zonalardakı az 
təhlükəli rayonlarda yerləşdirilir. Bunun sayəsində iri şəhərlərin əhalisinin sayı 
dəfələrlə azaldılır, şəhərlərdə qalan (vacib obyektlərdə işləyən) adamların mühafizə 
qurğularında daldalanması işi yüngüllləşir, müasir qırğın vasitələrinin təsirindən 
baş verə biləcək tələfatı maksimal dərəcədə azaltmaq imkanı yaranır. 
Müharibə zamanı təxliyənin əsas prinsipləri 
Təxliyə ərazi-istehsalat prinsipi üzrə planlaşdırılır, təşkil olunur və həyata keçirilir. 
Əpazi-əistehsalat prinsipinə görə FH baş verən ərazidən işləyən insanların, 
qulluqçuların, orta ixtisas təhsil müəssisələrinin, peşə-texniki məktəblərin 
tələbələrinin, müəssisələr, təşkilatlar və təhsil müəssisələri üzrə təxliyəsini; 
istehsalatda və xidmət sahəsində çalışmayan qalan əhalinin-yaşayış ərazisində 
mənzil-istismar idarələri üzrə təxliyəsini nəzərdə tutur. 
Təxliyyə tədbirlərini maksimal qısa müddətə təşkil etmək üçün onları əvvəlcədən 

---

(sülh dövründə) planlaşdırmaq və hərtərəfli hazırlamaq lazımdır, həyata 
keçirilməsi isə sülh dövründən müharibə dövrünə keçən zaman, düşmənin kütləvi 
qırğın silahı tətbiq etməsi təhlükəsi zamanı (silahlı konflikt) aparılır. 
Fəhlə və qulluqçuların, qalan əhalinin mühafizə qurğuları ilə qeyri-tam təminatı 
zamanı düşmən hücumu təhlükəsi olarsa, əhalinin təxliyyəsi və təhlükəsiz 
zonalarda yerləşdirilməsi kütləvi qırğın silahlarından mühafizəsi üzrə MM əsas 
tədbirlərindən biridir. 
Əhalinin təxliyəsi—kateqoriyalı şəhərlərdən əhalinin bütün nəqliyyat vasitələri və 
piyada yolla şəhərlərdən çıxarılması və təhlükəsiz zonalarda yerləşdirilməsi 
tədbirləri kompleksidir. 
Təhlükəsiz zona—ölkə ərazisində mümkün dağıntı zonalarından, mümkün 
təhlükəli radioaktiv, kimyəvi zəhərlənmə zonalarından, mümkün fəlakətli subasma 
zonalarından, sərhədyanı zonalardan kənar, təxliyyə olunacaq əhalinin həyat 
fəaliyyətini təmin edən şəraitin əvvəlcədən hazırlandığı ərazidir. 
Təhlükəsiz zona
—düşmən basqını gözlənilən dərəcəli şəhərlərin və əlahiddə 
obyekt ətrafında ehtimal olunan dağıntı zonalarından və digər təhlükəli 
rayonlardan kənarda əhalinin qəbul edilməsi, yerləşdirilməsi və yaşaması üçün 
yararlı olan ərazidir.