Тошкент кимё – технология институти

Cho`zilihhga sinash
- plastmassalarning cho`zilihhga bo`lgan 
mustahkamlik chegarasi

chuz

---

27 
-Eng yuqori cho`zuvchi kuchning namunaga ko`ndalang kesimi yuziga 
nisbatidir (MPa) 
P
p
σ
чњз
=
bh
P
т·р
σ
чњз
=
bh
bu erda:
P
p
- namuna uzilgan vaqtdagi kuch, N; 
b - namuna ish kismining eni, sm; 
h - namuna iSh kismining qalinligi, sm; 
P
t-r
- oqiSh chegarasi boShlaniShidagi kuch, N. 
Namunaning uziliSh vaqtidagi nisbiy uzayiShi (Echuz) va oqiSh chegarasiga 
mos kelgan nisbiy uzayiShi (Echuz. ok) quyidagi formulalar yordamida topiladi: 
Δl
чњз
Е
чњз
=
х 100
l
о
Δl
чњз.ољ
Е
чњз.ољ
=
х 100
l
о
bu erda:
Δ1
cho`z.
- uziliShdagi namuna bazasi uzunligining ortgan qismi, mm;
Δ1
cho`z.oq
- oqish chegarasidagi namuna bazasi uzunligining ortgan qismi, mm; 
l
0
- namuna bazasining dastlabki uzunligi, mm; 
2.2. Siqilishga sinash
- namunalarining sinib tuShganga kadar sikuvchi 
kuchlar ta`siriga QarShilik ko`rsata olishi qobiliyati plastmassalarning siqilishiga 
bo`lgan mustahkamlik chegarasi deb ataladi.
SinaSh paytida quyidagi kuchlar aniqlanadi: 
1) Siqilishdagi buzuvchi kuchlaniSh (MPa) - namunani buzadigan yoki uni 
darz ketkazadigan nagruzkani namunaning dastlabki ko`ndalang kesim yuziga 
nisbati; 
2) Siqilishdagi oqiSh chegarasi (MPa) - ta`sir etuvchi kuch miqdori 
oShmasa ham deformatsiyani ortiShida ro`y beradigan nagruzka miqdorini 
namunaning dastlabki ko`ndalang kesimi yuzaga nisbati.
Siqilishdagi buzuvchi kuchlaniSh ( rs), siqilishdagi oqiSh chegarasi ( 
ts) quyidagi formulalar yordamida topiladi: 
F
P
F
P
тc
pc
1
;




bu erda:
P - buzuvchi kuch, N; 
P
l
- ta`sir kuch oshmasa ham deformatsiya o`sishi ruy bergan vaqtdagi kuch, N; 
F - namunaning ko`ndalang kesimining yuzi, sm;