“Musiqi və onun tədrisi metodikası”

“Çakona”
və 
“ Passakalıya”
yazılırdı-
ağır templi, 3 zərbəli
rəqslərdir.XVIII 
əsrdən başlayaraq isə bu aid altında 
Bosso Ostinatoya
yazılmış variasiya tanınır.Məsələn; 
Bethoven 32 variasiyası,Bramsın 4 sinfiniyasinın IV hissəsinin finalı buna misaldır. 
2) Ciddi Variasiya 
XVII əsrdə Bosso Ostinato ilə yanaşı 
klassik Ciddi
variasiya tipi də formalaşmağa başlayıb.Bu 
variasiya növünü bəzən 
ornamentli
variasiya adlandırırlar.İlk əvvəl Reqs ziyafətləri üçün 
yazılmış suita bu formada olurdu, yəni rəqsin özü sonra isə variantları suitanın hissəsi kimi 
verilirdi.Sonra isə Ciddi variasiya forması öz təşəkkulünü tapır.Bir qayda olaraq ciddi 
variasiyanın mövzusu sadə, aydın, tez yadda qalan olur.Adətən mövzu orta tempdə 
verilir.Mövzuda cümlələr arasında təzad elədə kəskin duyulmur.Tonal planda sadə və aydin olur- 
başladığı tonallıq ilə bitir.Baxın dövrundə artiq ciddi variasiyaların mövzusu sadə 2 hissəli 

---

formada yazılırdı ( klassık variasiyalar üçün reprizli sadə 2hissəli forma ənənəvidir.) Nadir halda 
mövzu period formasında yazılır.Klassik variasiyalarda mövzu ilə variasiyalar arasında 
intonasiya əlaqəsi duyulur 
3) İki mövzulu variasiya
Musiqi əsərlərində 2 mövzuya yazilmiş variasiyalarada rast olunur.Mövzular ardıcıl təqdim 
olunur. Sonra isə növbə ilə mövzuların variasiyaları verilir. 
Variasiya formasında müstəqil əsər yazıla bilər.Həmçinin silsiləli əsərin hissəsi də yazıla 
bilər.
Rondo forması 
Rondo elə bir formadır ki, bir mövzu üç dəfədən az olmayaraq təkrarlanır və hər dəfə 
onların arasında eyni mövzu keçir. 
A+B+A+C+A.
Bu formada reprizlik özünü aydın biruzə verir. Bir forma kimi rondo nəqarətli mahnı janrından
yaranmışdır. Rondo 
dairə
deməkdir. 
Təkrarlanan mövzu refren adını daşıyır.(Mahnıdan nəqarət əvəzinə) 
Epizodun sayı ikidən başlayaraq daha çox ola bilər. .Rondo formasında epizodun sayı çoxda ola 
bilər.Bununla bağlı olaraq refren də daha çox təkrarlanır. Rondoda hissələr yığcam olur. 
Refren-
bir qayda olaraq əsərin ümumi obraz və məzmununu müəyyən edir.Əsas tonallıqda 
tam kadansla bitir.Bir qayda olaraq refren 8və ya 16 xanəli period olur.Bəzən refren təkrarlanan 
variantlı period formasında yazılır.Adətən epizodlar refrendən fərqlənir.Tonallıq,faktura 
harmoniya fərqi epizodu obraz məzmun cəhətdən refrendən fərqləndirir.Əgər klassisizmin erkən 
dövründə refren və epizodlar period formasında yazılırdısa Vyana klassiklərində iki və yaxud 
sadə üç hissəli formalara epizod özünü daha çox göstərir.Rondoda refren və epizod arasında 
müxtəlif keçidlərdən istifadə də olunur.Bu keçid hissəni tamamlayan kodensiyaya modulyasiya 
edici keçid hissəni tamamlayan kodensiyaya modulyasiya edən I hissəni butövlukdə 
təkrarlayaraq modulyasiya edən kadansla təkrarlayan. 
Vyana klassikləri ronda formasına koda da əlavə etmişlər.Bir qayda olaraq koda refrenin 
materialına əsaslanaraq yazılır.XXII əsrdən başlayaraq romantiklərin yaradıcılığında rondo yeni 
cizgilər əldə edir.

---