Psixologiyasi. Pedagogik psixologiya

205

---

XII BOB. GO‘DAKLIK DAVRI
Reja:
1. Prenatal va chaqaloqlik davridagi psixofiziologik xususiyat-
lar.
2. Inqirozli davr sifatida go‘daklik davri.
3. Hayotining birinchi yilida psixik rivojlanish.
4. Go‘daklik davrining psixologik yangiligi. Bir yoshdagi in­
qiroz.
Mavzu o‘quv maqsadi:
Ta’timiy:
Bolajak psixologlarda tug‘ilish davri inqirozi, pre­
natal, chaqaloqlik, go‘dak!ik davri psixofiziologiyasi, jismoniy 
shuningdek, aqliy rivojlanishiga xos xususiyatlar haqida ilmiy bi- 
limlarni hosil qilish.
Tarbiyaviy:
Bolajak psixologlar ongiga insonning shaxs sifa­
tida shakllanishida prenatal, chaqaloqlik va go‘daklik davri psi­
xofiziologik rivojlanishining ahamiyatini singdirish.
Rivojlantiruvchi:
mavzuning ta’limiy va tarbiyaviy o‘quv 
maqsadlari asosida talabalar dunyoqarashini kengaytirish, pre­
natal, chaqaloqlik va go‘daklik davridagi bolalarning psixologik 
rivojlanishini aniqlash, ko‘nikma-malakalarini shakllantirish.
Tayanch tushunchalar: 
zigota, embrion, chaqaloq, go‘dak, 
tug‘ilish davr inqirozi.
12.1. Prenatal va chaqaloqlik davridagi psixofiziologik
xususiyatlar
Bolaning ona qornida paydo bolgandan tugllgunga qadar 
boladigan o‘zgarishlar homilaning prenatal ichki rivojlanishini 
tashkil etadi. Har bir davr ona qornida bolajak farzandning rivoj­
lanish bosqichiga tegishli atama bilan nomlanadi. Ona qornida 
rivojlanish o‘rtacha 38 hafta davom etadi va 3 bosqichga, ya’ni 
zigota bosqichi, embrion bosqichi va homila bosqichiga bolinadi.
Zigota bosqichi (1 —2 haftalik)
Birinchi haftaning oxiriga kelib, zigota onaning qon tomirlari 
bilan birlashadi, bu hodisa implantatsiya deb ataladi. Implan-
206

---

tatsiya jarayonining tugallanishi uchun ikki hafta kerak b o la­
di, shundan so‘ng garmonal o‘zgarishlar boshlanadi, bu hayz 
ko‘rishning vaqtinchalik to‘xtashiga olib keladi, ayol kishiga bu 
belgi uning homiladorligidan darak beradi. Zigotaning aylana 
olchamlari 1 mm dan kamroq boladi, uning hujayralari bo‘li- 
nishni boshlaydi.
Homila tanasi murtak diski hujayralaridan rivojlanadi, bu 
bosqichda murtak diski zigota markazida joylashgan hujayralar 
to‘plami ko'rinishida boladi. Boshqa hujayralar rivojlanayotgan 
organizmni himoya qiluvchi va oziqlantiruvchi asosli to‘qima- 
larni hosil qilishi zarur. Implantatsiya va hujayralarning ajralib 
hosil bolishi zigota bosqichining tugallanishi belgilari bolib hi­
soblanadi. Zigota 36 hafta davomida murtakdan bola tugllishiga- 
cha bolgan yolni bosib o‘tishga tayyor holga keladi.