oliy o‘quv yurtlari va kollejlar, umuman
Respublika qishloq va suv xo‘jaligi vazirligiga qarashli bo‘lgan kutubxonalardir.
“O‘quv kutubxonasi” atamasi kutubxonashunoslikda uzoq vaqtdan beri
qo‘llanilib kelinayotgan atamadir. O‘quv kutubxonasi deganda o‘quv jarayoni
davomida paydo bo‘ladigan foydalanuvchilarni axborotga bo‘lgan talablarini
qondiruvchi kutubxonalar tushuniladi.Ushbu kutubxonalarni quyidagi guruxlarga
bo‘lish mumkin:oliy o‘quv yurtlari kutubxonalari(universitetlar, akademiyalar,
institutlar), kollej, akadem litsey kutubxonalari, maktab kutubxonalari.O‘quv
muassasalari kutubxonalari o‘quvchilarni tarbiya va ta’lim olishlariga yordam
berishga mo‘ljallangan. O‘quv jarayonini ta’minlash ularni eng muxim ijtimoiy
vazifasi va o‘ziga xos belgisi xisoblanadi. Ular universal mazmundagi fondga (
maktab ,universitet kutubxonasi), shuningdek o‘quv yurtining sohasiga mos
ravishdagi fondga, shuningdek ko‘p nusxadagi o‘quv adabiyotlariga ham egadir.
O‘quv kutubxonalari nafaqat o‘quv jarayoninigina qondiribgina qolmasdan,
balki ular tarbiyaviy funksiyani, shuningdek ilmiy-tadqiqot va ishlab chiqarishga
oid talablarni ham bajaradi.
“Boshqarma kutubxonasi” atamasi maxsus kutubxonalarni yana bir turi
sifatida qo‘llanib kelinmoqda.Ushbu kutubxonalar boshqaruv faoliyati jarayonida
paydo bo‘ladigan axborotga bo‘lgan talablarni qondiradi. Boshqaruv
kutubxonalarini quyidagi guruxlarga bo‘lish mumkin: davlatning qonun
chiqaruvchi va ijro etuvchi organlari kutubxonalari (Oliy Majlis (Parlament),
Prezident kutubxonasi), maxalliy va o‘z o‘zini boshqarish organlari (xokimiyatlar,
maxalla qo‘mitalari), sud organlari va boshqalar.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti apparati kutubxonasida 2600 dan ortiq
kitoblar mavjud bo‘lib, kutubxona har yili 40ta nomdan ortiq respublika, 26 viloyat
va 36 nomdagi chet el gazetalarini,respublika va chet ellarda chop etiladigan 98
nomdagi jurnallarni oladi. Kutubxona cheklangan kitobxonlar kontengentiga
Prezident ma’muriyati va O‘zbekiston Respublikasi xukumati apparati xodimlariga
xizmat ko‘rsatadi( 600 ga yaqin odamga).
Maxsus kutubxonalarni aloxida guruxi sifatida ko‘zi ojizlar kutubxonalari
xisoblanadi.Respublika markaziy ko‘zi ojizlar kutubxonasi va yettita viloyat ko‘zi
45
ojizlar kutubxonalari -ko‘zi ojiz kitobxonlarga xizmat ko‘rsatuvchi Respublikadagi
eng yirik kutubxonalar xisoblanadi. Ushbu kutubxonalar O‘zbekiston Respublikasi
madaniyat va sport ishlari vazirligiga qarashlidir. Ular bo‘rtma-nuqtali (