Azərbaycan dilində işgüzar və akademik kommunikasiya Giriş

Danışıq (məişət) üslubu
ünsiyyət funksiyasını (vəzifəsini) yerinə yetirir. Danışıq 
(məişət) üslubununu xarakterik xüsusiyyətləri:
• Təsirlilik, mülahizənin əvvəlcədən düşünülməmiş olması;
• Emosional, sadə, ümumiləşdirilmiş olması;
• Gündəlik-məişət leksika və frazeologiyasından geniş istifadə;
• Qeyri-leksik vasitələrdən (intonasiya, vurğu, fasilə, nitqin sürəti və s.) istifadə; 
• Mülahizənin dialoq, az hallarda monoloq forması; 
• Nitqə ədatlann, nidaların, ara sözlərin, xitabların daxil edilməsi;
• Sadə cümlələrin mürəkkəblərə nisbətən çoxluq təşkil etməsi;
• Əlavə, qoşma və bağlayıcı vasitələrdən istifadə edilməsi;
• Leksik təkrirlər, inversiyalar (söz sırasının pozulması).
Bədii üslub
- bədii ədəbiyyatın dilidir. Bu üslub bədii mətnlərin məzmunu və 
ətrafdakılara, təsvir olunana öz münasibətini bildirmək, sözlə rəsmini çəkmək, 
hadisəni təsvir etmək və s. kimi əsas məqsədləri ilə müəyyən olunur. Bədii üslubun 
əsas xüsusiyyətləri: 
• Obrazlılıq, emosionallıq;
• Kommunikativ və estetik vəzifələrin birliyi;
• Bütün üslubların leksika və frazeologiyasından geniş istifadə;
• Təsvir və ifadə vasitələrindən istifadə;
• Müəllifin fərdi yaradıcılığının aşkara çıxması. Aydındır ki, nitqin müxtəlif 
üslublarının, xüsusilə yazılı nitqdən şifahi istifadədən fərqlənən iş forması olan 
şifahi formada öyrədilməsi üzrə xüsusi iş aparılmalıdır. Tədris müəssisələrində əsas 

---

diqqətyazılı formaların (qərarların, qanunların, iş prinsipinin təsvirinin, qanun 
maddələrinin, göstəriş və təlimatların) öyrənilməsinə və onlardan şifahi nitq 
fəaliyyətində istifadəyə yönəldilir. Hazırda kitab mətnlərinin mexaniki təkrarını yox, 
həmin mətnlərə bu və ya digər fənnə, hadisəyə, yaxud prosesə xas olan aynayn 
xüsusiyyələrin daxil edilməsini nəzərdə tutan metodikalardan istifadə etməyin vaxtı 
çatmışdır.
Mövzu 19.