T. Bekjäýew Köne türKmen ýazuwy ﻯﻭﺯﺎﻴ

Hijri we milady ýyllaryny biri-
‑birine öwürmegiň usullary 
Hijri ýylyny milady ýylyna öwürmek üçin hijri ýylyny otuz üçe 
(otuz üç san hijri we milady ýyllarynyň biri‑birine dogry geliş döwri) 
bölmeli. Çykan netijäni ýene hijri ýylyndan aýyrmaly. Hasyl bolan 
sana 622‑ni (Muhammet pygamberiň Mekkeden Medinä giden ýyly) 

---

105
goşmaly. Çykan netije milady ýylydyr. Meselem, 1425‑nji ýyly mi
-
lady ýylyna öwürmek üçin aşakdaky amallary berjaý etmeli:
1) 1425:33=43
2) 1425‑43=1382
3) 1382+622=2004
Diýmek, hijriniň 1425‑nji ýyly miladynyň 2004‑nji ýylyna gabat 
gelýär.
Hijri ýylyny milady ýylyna öwürmek üçin başga hasaplama 
usuly hem ulanylýar. Munda hijri ýyly togsan ýedä köpeldilýär, çykan 
netije ýüze paýlanylýar, galan sanyň üstüne 621,54 goşulýar, emele 
gelýän san milady ýyly bolýar:
1) 1425x97=138225
2) 138225:100=1382,25
3) 1382,25+621,54=2003,79
2003,79‑y tegelekläp alanymyzda 2004 bolýar. Hasaplamanyň 
bu usulyny ýatda saklamak üçin ýörite goşgy bendi ýat tutulýar:
Togsan ýedä göter biljek senäňi,
Çykan netijäni paýlagyn ýüze,
Alty ýüz ýigrimi bir elli dört sany,
Ustüne goşsaňyz jem çykar ýüze. 
Hijri ýylyny milady ýylyna öwürmek eserleriň ýazylan wagtyny 
kesgitlemekde zerurdyr. Meselem: Seýitnazar Seýdiniň «Hoş indi» 
diýen taryhy goşgusynda:
Ýüz elli ýyl watan diýip gezildi,
Ekinler ekildi, ýaplar gazyldy.
Müň iki ýüz bir kem kyrkda ýazyldy,
Taryhyn etseňiz hasap hoş indi – 
diýen setirler bar. 
Bu setirlerde görkezilen 1239‑nji ýyl hijri sene hasabydyr. Ony 
milady ýyl hasabyna öwürýäris.
1) 1239 x 97= 120183
2) 20183 : 100=1201,83
3) 1201,83+621,54=1823,37 
Soňundaky ownuk sanlary hasaba almasak, şu goşgy 1823‑nji 
ýylda ýazylypdyr.

---

106
Milady ýylyny hijri ýylyna öwürmek üçin milady ýylyndan 622‑
ni aýyrýarys. Çykan netijäni 32‑ä bölýäris. Soňra amallaryň ikisiniň 
netijelerini goşýarys: 
1) 2010‑622=1388
2) 1388:32= 43
3) 1388+43=hijri 1431.
Ýatlama:
sanlar bölünende galýan galyndy bäşden köp bolsa, 
ony bitinläp bir hasap edilýär we hasyl bolan sana goşulýar.
Milady ýylyny hijri şemsi ýylyna öwürmek üçin milady ýylyndan 
622‑ni aýyrmaly. Çykan netije hijri şemsi ýylyny aňladýar. Meselem:
2010‑622=1388
Diýmek, miladynyň 2010‑njy ýyly, hijri şemsiniň 1388‑nji ýyly
-
na deň ekeni.
Hijri şemsi ýylyny milady ýylyna öwürmek üçin, onuň üstüne 
622‑ni goşmaly:
1348+622=1970 ýa‑da 1353+622=1975