plevra tagid a jo ylash adi, reinfeksiya o'chog'i esa o p k a to'qim asining ichkarisida,
ba’zan o‘pka darvozasin in g sh u n d o qqin a yonidan jo y oladi.
Ikkilam chi tuberkulyozda o'pka h ar xil tarzda zararlanadi, shu m u nosabat
bilan ikkilam chi tuberkulyozning turli xillari tafovut qilinadi:
1) o'tkir ochoqli tuberkulyoz; 2 ) fibroz ochoqli tuberkulyoz; 3) infiltrativ tuber
kulyoz; 4) tuberkulom a; 5) kazeoz pnevm oniya; 6) o'tkir kavernoz tuberkulyoz;
7) fib ro z kavernoz tuberkulyoz;
8) sirrotik tuberkulyoz.
Tuberkulyozning hozir k o rsatib o'tilgan xillaribir vaqtn ing o z id a k asal
lik n in g avj olib b orish id agi turli b osqich lar bo'lib
hisoblanishini ham takidlab
o'tish kerak.
0 ‘tk ir o'ch oq li tu b e rk u ly o z ikkilam chi tuberkulyozning en g dastlabki va
ilk turidir. Y uzaga kelgan reinfekt o'choqlari tabiatan kazeoz, atsinoz, lobular
bron xopnevm oniya tarzida bo'lishi m um kin.
Lobular, bituvchi lobular va lob ar pnevm on iyalar kazeoz, kavernoz tuberkul
yoz deb ham yuritiladi, chunki ular su zm asim o n n ekroz boshlanish i, su zm a
sim o n
m assalarn in g irib, kavernalar h osil bo'lishi bilan ta’riflanadi.
O 'pka bo'lakchalaridagi bronxlarga ham infeksiya o'tib, spetsifik endobronxit,
m ezobron xit v a p eribron xit boshlanish i ham m u m kin. Tuberkulyoz do'm boq-
ch alaridagi su zm asim o n n ekroz b ron x devoriga rahn a yetib, kazeoz panbronxit
b osh lan ish iga olib b orad i. Jarayon so'nib boradigan hollarida kazeoz p nev
m on iya o'choqlari epitelioid h u jayralar va ora-sira lim foid hujayralar bilan
P iro gov-L an gxan sn in g ulkan h ujayralaridan iborat ko'tarm a bilan o'ralib boradi.
K eyinchalik bu o'choqlar k apsu la bilan o'ralib, petrifikatsiyaga uchrashi m um kin.
F ib ro z o c h o q li tu b e rk u ly o z o'tkir och oqli tuberkulyozning o'tib borishidagi
b ir davr bo'lib, bu n d a A brikosov o'choqlari bitganidan keyin jarayon yana qo'zib
qolad i. R einfeksiya o ch oq lari b itg an id a kapsulaga o'ralgan va qism an petrifi-
katsiyalangan ancha yirik o'choqlar (A shoff-Pulev o'choqlari) hosil bo'ladi, b u
lar o'pkaning birinchi va ikkinchi segm entlarida jarayon nin g qo'zishida m a’lum
ah am iyatga ega. B u n d an tash q ari, birlam chi infeksiya
davridagi gem atogen
o'choqlarning oq ib atid a yuzaga keladigan Sim on ov o'choqlari ham topiladi.
D em ak , fibroz o ch oq li tuberkulyozlar skleroz m aydonlari, kapsulada o'ralgan
k ich ikroq o'choqlar va spetsifik jarayon n in g yangi atsinoz yoki n odo z ochoqlari
birga uchrab turadi.
In filtra tiv tu b e rk u ly o z. Infiltrativ tuberkulyozning xususiyati shuki, aso san
n osp etsifik perifokal yallig'lanish h iso b iga o'pkaning talaygina qism i zararlanadi.
Tuberkulyozning h am m a xillarid a h am od atd a p erifokal infiltratlar deb ataladi-
gan tu zilm alar paydo bo'ladi, ularni ba’zan jelatinoz yoki deskvam ativ p n ev
m on iya deb ham yuritiladi, chunki alveolalar epiteliysi ko'plab ko'chib tushib tu
radi, Perifokal yallig'lanish hajm i jih atidan spetsifik fokusdan ko'ra katta bo'ladi,
b u n d ay o ch o q n i A ssm an n -R ed ek er o'chog'i deyiladi. B u xildagi katta-katta in
filtratlar o'pkaning n afas ishtirok etad igan yuzasi ju d a kichrayib qolib, gazlar al-
m ash in u vi buzilishiga olib keladi va shu tariqa k asalliknin g yom on oqibat bilan
tu g ash iga sab ab bo'lishi m u m kin. Perifokal infiltratlarning asosiy qism i so'rilib
ketadi va ahyon-ahyondagina o'rnida skleroz va karnifikatsiyaga uchragan jo y
lar qoladi. Infiltrativ pnevm on ik tuberkulyoz klin ik jih atdan sim p tom siz o‘tib
borishi m um kin. Bunday hollarda bem orn in g o'zini o rtiq charchatib q o y ish i,
turm ush m arom iga unch a rioya qilm asligi organizm nin g him oya kuchlarini su-
saytirib qo'yishi m um kin, sh un da tuberkulyoz tob ora zo'rayib borad igan bo'lib
qoladi.
T u b erk u lo m a infiltrativ tuberkulyozning o'tishidagi o z ig a x o s bir davr s i
fatida
boshlanadi, b u n d a perifokal yallig'lanish so rilib boradi. Ayni vaq td a
n ozik biriktiruvchi to'qim a kapsulasi bilan o'ralgan su zm asim o n nekroz och o gi
saqlanib qo lad i va irim ay turaveradi. Lekin bu o'choq suvi so'rilib, quriydi va
bo'rga aylanib boradi. Tuberkulom a ancha yirik, 2 — 5 santim etrgacha katta-
likda bo'lishi m u m kin (82-rasm ). U ni ko'pincha o'pkaning
p eriferik raki deb
ham adashtirishadi. Tuberkulom a u zo q m u dd at dav om ida o zgarm ay turishi
va bem orn i bezovta qilm asligi m um kin. U n in g chetki tom o n larida tuberkul
yoz m ikobakteriyalari topiladi. Ko'pincha segm en tar bron xlar ham kasallikka
qo'shilib ketadi.
82-rasm . O p k a tuberkulom asi.
0 ‘tk ir k a z e o z p n e v m o n iy a infiltrativ tuberkulyoz zo'rayib borib,
kazeoz
Dostları ilə paylaş: