Neft va gazkondensatni qayta ishlash texnologiyasi

 
 
 

---

78 
7.1-jadval
 
Qurilmaning ish rejimi. 
Ishchi shartlar 
Harorat, 
0
S 
Ortiqcha bosim, MPa 
8-qurilmaga kiritishda xom-ashyo 
70 
5,27 
5- qurilmadan chiqishda xom-ashyo 
251 
5,03 
xom-ashyoga qo‘shishdan oldin VSG 
264 
4,77 
3-pechga kirishda 
218 
4,64 
Reaktorga kirishda: 
Boshlanishda 
Olishda 
374 
4,22 
383 
4,36 
Reaktordan chiqishda 
- 
4,15 
9-separatorda 
- 
3,83 
12- issiqlik almashgichga kirishda 
205 
3,38 
14- separatorga kirishda 
43 
3,73 
17- kolonnadan chiqishda 
267 
0,44 
10- kompressordan keyin 
71 
4,92 

---

79 
7.
1
-r
as
m
. 
Ke
ros
inni
yuqo
ri 
ha
ror
at
li
s
epa
ra
sti
ya
las
h 
us
uli
da
gidr
otoza
las
h
1
-r
ea
kto
r; 
2
- 
ka
taliza
to
r;
3
- 
pe
ch; 
4,
7
- 
na
sos
; 
5,
6,
12,
16
- 
is
siql
ik 
a
lm
as
hgich; 
9,
14
- 
se
pa
ra
tor
; 
10
- 
kompr
es
sor
; 
11
- 
yi
g‘
g
ich; 
19
- 
konde
ns
at
-s
ovutgi
c
h; 
15
- 
ha
voli
s
ovutgi
ch; 
17
- 
b
ar
qa
ro
rlas
hti
ruvc
hi 
kolonna; 
18
- 
qizd
ir
gich.

---

80 
7.2. Kerosin fraksiyasini merkaptanlardan tozalash jarayoni. 
Kerosinni dimerkaptanlash qurilmasi asosan kerosin tarkibidagi naften 
kislotalar va vodorod sulfidlarni ajratish bilan bir vaqtda merkaptanlarni 
ajratishga mo‘ljallangan. Keraksiz komponentlarni ajratish asosan kaustik soda 
eritmasi va oksidlanish katalizatori ishtirokida boradi. Kerosinga ishlov berish 
texnologiyasi quyidagi bosqichlarni o‘z ichiga oladi: naften kislotalar, vodorod 
sulfidni ajratish va merkaptanlarni oksidlash, kerosinni suv bildan yuvish, tuzli 
quritish tizimi, gilmoyali filtlash tizimi. Dimerkaptanlash jarayonini asosiy 
qismi tolasimon plyonkali kontaktorda boradi. Bunday tozalash kerosin 
tarkibidagi naften kislota soni merkaptanli oltingugurt miqdorini mahsulotga 
nisbatan qo‘yiladigan texnik talablar bilan muvofiqligini ta’minlash imkonini 
beradi. Kerosinga kaustik (NaOH) bilan ishlov berish vaqtida ikki turdagi 
reaktsiya kechadi: vodorod sulfid va naften kislotalarni ajratish; merkaptanlarni 
(R-SH) ajratish va kaustik soddani qayta tiklash. 
Kerosin tarkibidagi naften kislotalarni katta qismi quyidagi reaktsiya 
bo‘yicha ajratiladi.
O
H
COONa
R
NaOH
COOH
R
2





Vodorod sulfid bilan 
O
H
S
Na
S
H
NaOH
2
2
2
2
2



Merkaptanlarni ajratish va kaustik sodani qayta ishlash quyidagi reaktsiyalar 
bo‘yicha boradi:
O
H
NaSR
NaOH
SH
R
2




NaOH
R
S
S
R
O
O
H
NaSR
2
2
1
2
2
2







Merkaptanli oltingugurt kaustik soda yordamida ajraladi va so‘ngra 
kerosindagi erimaydigan birikmalarga-disulfidlarga o‘zgaradi va shundan 
keyin kaustik soda tezda kerosin ichiga qaytariladi. Oxirida kaustik soda 
qayta tiklanadi va kontaktor bo‘yicha harakatlanishi davom etadi.
Tozalangan kerosin 3,9 bar bosimda ikkita parallel 150 mikronli elaksimon 

---

81 
filtrni bir tomonidan o‘tadi, 150 mikrondan katta bo‘lgan mexanik 
qo‘shimchalarni ushlab qolish uchun o‘tkaziladi. Filtrlarni tez – tez 
almashtirish va tozalash kerosin tarkibiga tushgan mexanik qo‘shimchalar 
miqdoriga bog`liq bo‘ladi. Keyin kerosin havoli barometrga kiritiladi va u 
erda uglevodorodlarga oksidlash uchun havo qo‘shiladi. Kerosin oqimining
normal sarfida havo oqimi hajmiy tezligi taxminan 7 km/soat bo‘lishi kerak. 
Tarkibi havoli kerosin va oksidlash katalizatori retsiklli kaustik soda eritmasi 
birgalikda bir vaqtda kontaktor orqali pastga tomon o‘tkaziladi va u yerda 
naften kislotalar, vodorod sulfid va merkaptanlar suvli fazada diffindirlash va 
natriy koftenat, natriy merkaptan hosil bo‘lishi bilan boruvchi natriy 
gidrooksidi bilan reaktsiyaga kirishadi. Kerosin va kaustik soda kontaktor 
jihozining pastki qismidan chiqmaguncha va separator suvli kaustik fazasiga 
kirmaguncha, 
kaustik 
soda 
metall 
tolalariga 
sochib 
turiladi. 
Sirkulyatsiyalanuvchi kaustik soda sarfi kerosin sarfini 20% ga mo‘ljallangan.
Kerosinni merkaptanlardan tozalash jarayoni texnologik sxemasi 7.2-rasmda 
keltirilgan.
Kerosin 1-separatordan yuvish jihoziga tushadi, u erda kaustik 
soda qoldiqlarini yuvish uchun retsiklli suv bilan to‘qnashishga kirishadi. 
Tozalangan kerosin 2-yig`gichdan kontakt jihoziga nisbatan qarama – qarshi 
chiqariladi. Kontaktorda retsikllanuvchi suv tolasimon material bo‘ylab o‘z 
oqimida ikkinchi suvli qatlamgacha boradi va 3-markazdan qochma nasos 
yordamida retsirkulyatsiyalanadi. Ishlatilgan texnologik suv ikki parallel 
ishlovchi 150 mikronli elaksimon filtrda filtrlanadi va texnologik suvlarni 
sovituvchi 2-issiqlik almashgichda sovutiladi. So‘ngra suv uzluksiz yuvish 
qurilmasiga berib turiladi. 
Tuzli quritgichdan erkin holdagi suvlarni
yo‘qotish va kerosindagi to‘yingan suvlarni miqdorini qisqartirish uchun 
foydalaniladi. 
Kerosin 3-yig`gichdan keyin tuzli quritgich orqali yuqoridan 
pastga tomon o‘tadi. Bu vaqtda suv quritgich tubida tuzli eritma ko‘rinishida 
davriy ravishda chiqarilib turiladi. Chiqariladigan suv miqdori ancha kam 
sutkasiga 0,6m
3
. Kerosin quritishdan so‘ng oqartiruvchi gilmoya – attapulgite 

---

82 
qatlami orqali sizib o‘tadi. Bu bosqichda kerosinga yakunlovchi ishlov 
beriladi va undan qattiq jinslar va yuza sirt faol moddalardan tozalanadi.