Neft va gazkondensatni qayta ishlash texnologiyasi

9.1.-jadval
Karbyurator va dizel dvigatelari uchun ishlatiladigan moylarga 
qo‘yiladigan talablar 
Ko‘rsatkichlar 
M-8B 
(AS-8) 
M-4
3
16V, 
(ASZP-6) 
M-10B
2
(DS-11) 
M-16 B
2
(MT-16p) 
p-20 
V
2 
Qovushqoqligi, 
mm
2
/s 
100
0
C 
8±0,5 
6±0,5 
11±0,5 
16±0,5 
20 
Qovushqoqligi, mm
2
/s 
0
C 
1200 
360 
2500 
6300 
8000 
Qovushqoqlik indeksi 
85 
125 
83 
80 
85 
Ishqorligi, m
2
kon/g 
- 
5,5 
1,5 
0,8-2,2 
2-6 
Moyning 
zolligi, 
% 
qo`ndirma bilan 
0,45 
1,3 
0,4-0,8 
0,25 
0,8 
Qo`ndirmasiz 
0,005 
0,5 
0,005 
0,005 
0,003 
Mexanik 
aralashmalari 
miqdori, % 
0,012 
0,02 
- 
- 
- 
Oltingugurt miqdori, % 
1 
1,1 
1,1 
1,1 
1 
Ochiq 
tigelda 
alangalanish harorati, 
0
C 
200 
165 
200 
198 
210 
Qotish harorati, 
0
C
-25 
-42 
-15 
-30 
-15 
Rux 
plastinkalarining 
korroziyasi, g/m
2
5 
5 
5-10 
8 
8 
Yuvish xossasi 
0,5 
1,5 
0,5-1 
1 
1 
Qoldiq komponent kokslanish darajasi 1% bo‘lgan deasfaltizatdan 
oqartiruvchi tuproq va deparafinlash, fenol yordamida tozalash bilan olinadi. 
M-8B
1
moyini ekspluatatsion xossalarini yaxshilash maqsadida unga ko‘p 
funktsional alkilfenol qo`ndirmasi qo‘shiladi. 

---

110 
M-4
3
(AS3p-6-selektiv tozalangan qovushqoqli qo`ndirmalar qo‘shilgan 
avtol) moyi qishgi vaqtda shimoliy rayonlardagi avtomobillarda ishlatiladi. 
Bazaviy moy sifatida parafinli, oltingugurtli neftlardan chuqur parafinlangan va 
selektiv tozalangan AU vereten moyi ishlatiladi. Tovar moyi oksidlanishni 
oldini oladigan, yuvuvchi, dispertsiyalovchi, yemirilishiga qarshi, korroziyaga 
qarshi qo`ndirmalar kompozitsiyasi va qovushqoqlikni yaxshilovchi polimer 
qo`ndirmalar saqlagan bo‘ladi. 
Motor moylari uchun moylarni ishlatiladigan dvigatellari guruhi va 
tipiga bog‘liq holda qo`ndirmalar kompozitsiyasi ishlab chiqilgan. Dizel 
dvigatellarida moylarni ishlash sharoiti, karbyuratorli dvigatellari ishlash 
sharoitidan og‘irroq bo‘lgani uchun dizel moylari qovushqoqligi yuqori bo‘ladi. 
Tezyurar avtotraktor dizel dvigatelari uchun qishgi, yozgi va shimoliy quyuqroq 
moylar, undan tashqari barcha fasllarga mos moylar ishlab chiqariladi. Ko‘pgina 
dizel moylari SIATIM-339, AzNI-SIATIM-1, MNI IG-22 k, PMS-200 A va 
boshqa qo`ndirmalr saqlaydi. Bu (M-10B
2,
M-16B
2
, M-20B
2
) moylarni distilyat 
va 
qoldiq 
komponentlarni 
aralashtirish 
yoki 
qoldiq 
komponentlarga 
qo`ndirmalar qo‘shish yo‘li bilan tayyorlanadi. Yuqori oltingugurtli yoqilg‘i 
ishlatiladigan 
kemalarda 
ishlatiladigan 
dvigatellarda 
moylarni 
ishlash 
sharoitlarini og‘irligi sababli ularga 12-15% gacha qo`ndirmalar qo‘shiladi. 
Porshenli aviatsiya dvigatellarining ishlash sharoiti (yuqori kuchlanish va 
haroratda) o‘ziga xosligi tufayli ularda ishlatiladigan moylarga metall saqlagan 
qo`ndirmalarni qo‘llash man etiladi, chunki ular yonish kamerasida yonish 
natijasida zolli qoldiqlar yig‘iladi, shuning uchun bu moylarni chuqurroq 
tozalash talab etiladi. Bunday dvigatelar uchun har xil markadagi qovushqoqligi 
100
0
C da 14-22 mm
2
/s bo‘lgan MS-14, MS-20, MS-20 s va MK-22 markadagi 
moylar ishlab chiqariladi.
Porshenli aviatsiya dvigatellari moylari asosan qoldiq neft moylaridan 
qo`ndirmalar qo‘shilmagan holda olinadi. Ularning xossalari quyidagi jadvalga 
keltirilgan.