Buxgalteriya hisobi va audit

Markaziy 
bankning nisbatan qattiq monetar siyosati hamda
hukumatning rag‘batlantiruvchi 
fiskal siyosati tashqi savdo defitsitining o‘sishiga hissa qo‘shib kelmoqda. Iqtisodchi 
Mirkomil Xolboyevning fikricha, budjet xarajatlarini qisqartirish tashqi savdo 
defitsitining o‘sishini sekinlashtirishi mumkin.O‘zbekistonda so‘nggi yillarda tashqi 
savdo defitsiti muttasil oshib-eksport va import orasidagi farq tobora kengayib 
bormoqda hamda bu tendensiya ko‘pchilikni, xususan, qaror qabul qiluvchilarni 
xavotirga sola boshlagani shubhasiz. Yaqin yillardagi trendga e’tibor qaratadigan 
bo‘lsak, tashqi savdo defitsitining nafaqat qiymati, balki tashqi savdo aylanmasidagi 
ulushi ham yil sayin o‘sib borayotganining guvohi bo‘lish mumkin. Bu tendensiyani 
qisman yangi davr boshlanishi ortidan savdo to‘siqlarining biroz yumshatilishi, qo‘shni 
mamlakatlar bilan savdo aloqalarining yaxshilanishi hamda pandemiya davrida ayrim 
tovarlar uchun import bojlarining vaqtincha bo‘lsa-da bekor qilinishi bilan izohlash 
mumkin. 

---

81 
ма
Raqamlarga nazar tashlansa, 2017 yilda tashqi savdo defitsiti 1,4 mlrd dollar yoki 
umumiy tashqi savdo aylanmasiga nisbatan 5 foizni tashkil etgan bo‘lsa, 2022 yil 
so‘ngiga kelib bu ko‘rsatkich 11,3 mlrd dollar yoki umumiy tashqi savdo aylanmasiga 
nisbatan 23 foizga yetgan. Boshqacha aytganda, o‘tgan besh yil ichida tashqi savdo 
defitsiti hajman sakkiz barobarga, ulush hisobida esa salkam besh barobarga ortgan. 
Bu tendensiyani izohlash uchun yuqorida keltirilgant-tashqi savdoning nisbatan 
erkinlashishi hamda qo‘shni davlatlar bilan savdo aloqalarining yaxshilanishi kabi 
omillarning o‘zigina yetarli emas. O‘zbekistonda so‘nggi yillarda monetar va fiskal 
siyosat ikki-butunlay qarama-qarshi yo‘nalish bo‘ylab harakatlanmoqda. Xususan, 
Markaziy bank tomonidan yuqori inflyatsiyani jilovlash maqsadida yuritilayotgan 
nisbatan qattiq monetar siyosatga qarama-qarshi ravishda hukumat yalpi talabni 
rag‘batlantirish maqsadida rag‘batlantiruvchi fiskal siyosat yuritmoqda. Quyida ana 
shu ikki yo‘nalishda olib borilayotgan siyosatlarning tashqi savdoga va tashqi savdo 
defitsitiga ta’sirini baholashga urinib ko‘ramiz. Monetar siyosat-markaziy bank yuqori 
inflyatsiyani jilovlash hamda moliyaviy barqarorlikni ta’minlash maqsadida nisbatan 
qattiq monetar siyosat yuritib kelmoqda. Regulyator qattiq monetar siyosat yuritish 
orqali asosiy foiz stavkasi (qayta moliyalashtirish stavkasi) hamda inflyatsiya 
o‘rtasidagi ijobiy farqni saqlab kelmoqda.