Tillar va adabiyot kafedrasi

O‘rin holi
ish-harakatning bajarilish o‘rnini bildiradi. O‘rin hollari o‘rin 
ravishlari (
Allaqaerdan musiqa ovozlari eshitilib turardi. Oldinroq yuraylik, keyinda 
qolmaylik
), o‘rin kelishiklari (o‘rin-payt, chiqish, jo‘nalish) affikslarini olgan otlar 
bilan (
Universitetda o‘qiyman. Maktabdan kecha keldim. Yaqinda Marg‘ilonga 
jo‘naymiz
), ko‘makchilar bilan birga qo‘llangan otlar bilan (
Anhor bo‘ylab yurdik. 
Beshyog‘och bekatiga dovur piyoda ketamiz
.), 
-gacha
affiksi bilan birga qo‘llangan 
otlar bilan 
(Mustaqillik maydonigacha so‘zlashib bordik
.) ifodalanadi. 
O‘rin hollari qayerda?, qayerga?, qayerdan?, qayergacha? kabi so‘roqlarning 
biriga javob bo‘ladi. 
Mashq.
Berilgan misollar orasidan o‘rin hollarini ajratib ko‘rsating. Ularga 
tegishli so‘roqlarni qo‘yib ko‘chiring. 
1. Ayollarni hovli etagidagi xonaga, erkaklarni kiraverishdagi mehmonxonaga 
olib kirishdi (S.Ahmad). 2. Uni Farg‘ona, Andijon, Sirdaryo viloyatlariga ko‘p 
chaqirishardi (S.Ahmad). 3. Go‘zallik nafosat olamining mag‘zidir. 4. Bobom 
bozordan opam uchun turli narsalar sotib oldilar (Oybek). 5. Bolaligimda bu 

---

113 
nom qulog‘imga kirgan. O‘sha vaqtda parkning mana shu o‘ng qanotlaridagi tepalik - 
hozirgi teatr binosi tushgan joy – go‘riston edi (A. Qahhor). 6. Zuhra azaning 
to‘qqizinchi kuni kirib keldi (A.Qahhor). 7. Hovlida, derazaning tagida turgan ikkita 
xotin tik holda gaplashib turib, gapni mingboshi dodho va Zebi to‘g‘risiga 
ko‘chirdilar (Cho‘lpon). 8. Aytishlaricha, kapalak vafoni bilmagani uchun guldan-
gulga qo‘naverar ekan (A. Qahhor).
Mashq.
Matndagi o‘rin va payt hollarini aniqlang. Ularning farqini 
tushuntiring. 
To‘tiqiz ertalab qo‘lga olgan do‘ppisining gulini tikib bo‘lib, bog‘chasidagi 
shaftoli tagiga bordi, keyin nashvatilarni tomosha qildi. U erdan o‘tib, behilarni 
ko‘rdi... To‘tiqiz so‘nggi vaqtlarda tinchini tamom yo‘qotib qo‘ydi. Uyga kirsa - 
uyda, hovliga chiqsa - hovlida betoqat bo‘ladi. Nazarida kunlar oldinga emas, orqaga 
ketayotgandek, bosgan izi manzilga yaqinlashtirmay uzoqlashtirayotgandek tuyiladi. 
U ilgarilari hech qachon bu qadar betoqatlik sezmasdi. Hammasining og‘zida, 
harakatida to‘y. Nahotki to‘y qiz bola uchun shu qadar larzali bo‘lsa! (M.Ismoiliy).